Bazı geçiş metal katyonlarının asesülfam-nikotinamid/N,N` dietilnikotinamid ligandlarını içeren karışık ligandlı koordinasyon bileşiklerinin sentezi, yapısal karakterizasyonu ve biyolojik aktivitelerinin incelenmesi

Abstract

İlk olarak Alman kimyager Karl Clauss tarafından 1967'de sentezlenen asesülfam-K [5,6-dimetil-l, 2,3-oksatiazin-4 (3H) -on-2,2-dioksit], kalorik olmayan bir tatlandırıcıdır. Asesülfam; Sunnet, SweetOne ticari isimleri altında bilinir ve içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılır. Vücut tarafından metabolize edilmez ve idrar yolu ile değişmeden atılır. Yapay tatlandırıcılar, modern gıda endüstrisinde hayati bir rol oynamaktadır ve genellikle içecek, meşrubat ve diyet ürünleri gibi gıdalardaki şekerlerin yerini almak için kullanılmaktadır. Asesülfam-K hâlihazırda yaklaşık 90 ülkede gıda, içecek, ağız hijyeni ve eczacılık ürününde kullanılmaktadır.Asesülfam biyolojik öneminin dışında koordinasyon kimyası içinde önemli bir liganddır. İçerdiği farklı fonksiyonel gruplar (-CO, -NH, -SO2) sayesinde, asesülfam birbirinden farklı potansiyel verici atomlara sahiptir. Bu nedenle değişik metal iyonlarına imin azotu, karbonil oksijeni, sülfonil oksijeni ya da halka oksijeni üzerinden bağlanabilecek özelliğe sahip çok fonksiyonlu liganddır.Bu tez çalışması kapsamında, kobalt(II), mangan(II), nikel(II), bakır(II) ve çinko(II) geçiş metallerinin asesülfam-K/Nikotinamid-N,N'-dietilnikotinamid ligandlarını içeren karışık ligandlı koordinasyon bileşikleri sentezlenerek yapıları aydınlatılmıştır. Yapıları aydınlatılan moleküllerin biyolojik aktivasyonları hücre kültürü ortamında incelenmiştir. Yapılan karakterizasyon sonuçları göz önüne alındığında, sentezlenen komplekslerin molekül formüllerinin aşağıdaki gibi olduğu önerilmektedir:(I) [Co(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (III) [Ni(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2(II) [Cu(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (IV) [Zn(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2(V) [Mn(C10H14N2O)2(H2O)4](C9H5O3)2(VII)[Co(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (VI)[Ni(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (VIII)[Cu(C10H14N2O)2(C4H4NO4S)2].H2O (IX) [Zn(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (XI) [Mn(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2

Acesulfame (6-methyl-1,2,3-oxathiazin-4 (3H) -one-2,2-dioxide), for the first time prepared by the German chemist Karl Clauss in 1967 is nonnutritive sweetener. Acesulfame K is known as under the trade names Sunnet, SweetOne and is used as a sweetener in beverages. It is not metabolized in the human organism and it is excreted unchanged by the urine. Artificial sweeteners play a vital role in the modern food industry and are generally used to replace sugars in foods such as beverages, soft drinks and dietary products. Acesulfame-K is currently used in food, beverage, oral hygiene, and pharmaceutical products in about 90 countries.Acesulfame is an important ligand in coordination chemistry other than the biological substrate. Due to the different functional groups (-CO, -NH, -SO2) it contains, acesulfame has different potential donor atoms from each other. For this reason, it is a multifunctional ligand with the property that it can be attached to various metal ions via imine nitrogen, carbonyl oxygen, sulfonyl oxygen or ring oxygen.In this thesis, cobalt(II), manganese(II) nickel(II), copper(II) and zinc(II) transition metals complex ligand coordination compounds are synthesized –which ones include Acesulfame-K/Nicotinamide-N,N'-diethyl nicotinamide ligands- thus their structures are elucidated. Biological activation studies of the molecules, which ones' structure are explained, are examined in the environment of cell culture. When take attention about the results of characterization of the complexes molecule formulas', which ones are synthesized, are proposed as below:(I) [Co(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (III) [Ni(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2(II) [Cu(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (IV) [Zn(C6H6N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2(V) [Mn(C10H14N2O)2(H2O)4](C9H5O3)2(VII)[Co(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2(VI)[Ni(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (VIII)[Cu(C10H14N2O)2(C4H4NO4S)2].H2O (IX) [Zn(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2 (XI) [Mn(C10H14N2O)2(H2O)4](C4H4NO4S)2]