Avrupa Birliği`ne giden süreçte Turgut Özal Dönemi Türkiye`nin AET politikası

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'nin Turgut Özal döneminde izlemiş olduğu Avrupa Ekonomik Topluluğu politikasını incelemek üzere hazırlanmıştır. Türkiye'nin, Avrupa Ekonomik Topluluğu ile ilk teması, Topluluğun kuruluşundan bir yıl sonra 31 Temmuz 1959'da yaptığı ortaklık başvurusu ile olmuştur. Bundan sonra da Türkiye, Avrupa Topluluk ile ilişkilerini devamlı olarak geliştirmeye çalıştırmıştır. Türkiye'nin tam üyelik başvurusu ancak 1987 yılında ikinci Özal hükümeti döneminde olmuştur. Tezin amacı; Turgut Özal hükümeti döneminde Türkiye'nin Avrupa Topluluğu'na tam üyelik başvurusu öncesi ve sonrasındaki gelişmeleri, Osmanlı'dan günümüze kadar devam eden bir süreç olan Batılılaşma hareketi içerisinde incelemektir. Aktör odaklı bir yaklaşım ile Turgut Özal'ın kişiliği ve siyasi görüşünün bu sürece katkılarının derinlemesine araştırılması bu tezin ikincil amacıdır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün `Muasır Medeniyet seviyesine ulaşmak` sözünden hareketle, Batıya doğru olan yönünü hiç değiştirmeyen, Türk toplumunu dışa açık bir toplum haline getirmeye çalışan Özal, giriştiği reformların bir devamı olarak Türkiye'nin AET'ye üye olması gerektiğine karar vererek 14 Nisan 1987 tarihinde tam üyelik başvurusunda bulunmuştur. Bu çalışmada öne sürülen tez, sistemik yaklaşımın aktör odaklı bir yaklaşımla desteklenmesi gerekliliğidir.Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Üyelik Süreci, Turgut Özal, Turgut Özal'ın Politikaları, Türkiye-AB İlişkileri, Dış Politika Analizi

Turkey submitted its application for full membership in the European Economic Community in 1987 during the second Turgut Özal government. This thesis examines Turkey's relations with the then European Economic Community between 1959 and 1987. On July 31, 1959 Turkey has applied for association to the European Economic Community. The period between the association agreement and the application for full membership is worth studying because not only it reflects the international system's characteristics (e.g. The Cold War) but also it accentuates the distinct political personality of TurgutÖzal, Turkey's Prime Minister at the time. This study emphasizes the timing of the application by focusing on the domestic and international political developments. Brining the actor and systemic approaches together, this thesis contributes to the literature on the interaction between domestic and international level politics. Key words: European Union Accession, Turgut Ozal, Turgut Ozal'sforeign policy, Turkey-EU relations, foreign policy analysis, actor centered approaches, systemic level analysis.