Hazar enerji havzasının Türkiye ve çevre ülkeler açısından stratejik önemi

Abstract

ivÖZETEnerji kaynaklarının nihai kullanımına kadar olan her safhada söz sahibi olmave her aşamayı kontrol edebilme hırsı insanlık tarihi kadar eski olsa da kömür veözellikle de petrolün enerji olarak kullanılmaya başlanmasından bu yana daha daşiddetlenmiştir. Hazar Havzası da kendisinde muazzam enerji kaynaklarıkeşfedildiğinden beri bu şiddetli tutkunun mücadele alanlarından biri olmuştur. Birtaraftan bölge ülkeleri sahip oldukları zengin enerji kaynaklarını optimum düzeydekullanarak refah düzeyini yakalayabilmek, buna ulaşırken de bağımsızlığından veegemenliğinden taviz vermemek için uğraşırken, diğer taraftan dış güçler enerjikaynaklarının çıkarılmasını, dünya piyasalarına ulaştırılmasını, kullanılmasını veonlardan gelen gelirin ekonomiye dönüşümünü kontrol etmeyi her ne pahasına olursaolsun sağlamaya çalışmaktadırlar.Enerji kaynaklarınca zengin olduğu bilinen ancak yıllarca SovyetlerBirliği'nin kullanımında olan Hazar Havzası 1991 yılından sonra tüm dünyanındikkatini çekmiş dolayısıyla da buralar için büyük mücadeleler verilmiştir. Bumücadeleler günümüzde de halen devam etmektedir. Değeri tartışılmaz olan HazarHavzasındaki enerji kaynaklarının paylaşımı konusunda ortaya çıkan sorunlar halendevam etmektedir.Bu çalışmada özellikle Hazar Denizi'nin zenginliklerinden, bu zenginliklerinortaya çıkardığı paylaşım sorunlarından ve bu bölge üzerinde söz sahibi olmakisteyen ülkelerin politikaları ile bölgeye yönelik stratejilerinden bahsedilmiştir.Ayrıca bu araştırmada dünyanın büyük güçleri arasında geçen çetin mücadeleye veenerji güzergahlarına da değinilmiştir. Tabiki Türkiye'nin Hazar Havza'sıyla ilgiliizlediği politika ve bölgenin Türkiye açısından önemine de bu çalışmada yerverilmiştir.Bu çalışmanın amacı; günümüzde önemi sürekli artan enerji kaynaklarınınülkeler için stratejik önemlerini anlamaktır. Çünkü enerji kaynaklarına yakın olanülkemiz bu stratejilerden her zaman etkilenecektir.

vSUMMARYThe urge to get the rights on the use and get the control of energy resourcesstarts with human history and use of coal and especially petroleum resources madethis urge more important. Since the Caspian Basin find itself a place with findingenergy resources, this place begun to be an important place for people to get therights and the control of the energy. Nevertheless, the neighborhoods use energy inoptimum level for their comfort without loosing their independence and sovereignty.On the other hand, world's leading industrialized nations try to make control of theseresources, their transportation to international trades and use of these resources.It is known that the high energy resources of Caspian Basin and is in use ofUSSR for a long time until 1991. After that time this energy resources draw attentionof the world?s leading nations and they fight over for Caspian Basin. Nowadaysthose struggles still continue. The high resources cannot be misspelled and sharing ofthese resources is still producing big problems.This dissertation describes the richness of Caspian Basin, the problems comeout through this richness, the need to get the rights on controlling these resources andthe policies and strategies covered. Indeed, in this dissertation, the struggles of theworld?s leading nations and the pathways of energy transportations topics arecovered. And also, Turkish policies and the importance of Caspian Basin for Turkishbenefits have taken place in this work.This dissertation?s aim is to understand the evolving importance of energyresources. Thus, Turkey as a near neighborhood to energy resources, it should beaffected by the policies planned for these areas..