Borsa endeks getirilerinin kaotik süreçleri: Deneysel bir sınama

Abstract

Finansal piyasaların nasıl işlediği sorusu, uzun zamandır Etkin Piyasalar Hipotezi (EPH) ile ve son zamanlarda ise, Kaos teorisiyle cevaplanmaya çalışılmaktadır. Açıklamalarda en sık kullanılan teori olan EPH?ye göre piyasaların rassal olduğunun varsayılmasına karşın kaos teorisi, nedensellik ve doğrusal olmayan kaotik davranışı önermektedir. Bu paradigmadan hareketle çalışmanın hedefi, BIST (İMKB) tüm endeks verisini kullanarak kaos teorisinin geçerliliğini ortaya koymaktır. Analizler için kullanılan örneklem, BIST tüm endeksin 02 Şubat 1997-16 Mart 2009 tarihleri arasındaki 3.036 adet endeks kapanış değerini içermektedir. Elde edilen örnekleme, zaman serisi durağanlığı ortaya koymak için ADF, zaman serisi eğrisellik için BDS ve Hinich Bispectral testleri ile kaotik davranış için ise, Lyapunov Üsseli ve NEGM testleri uygulanmıştır. Analiz sonuçları, BİST menkul kıymet fiyatlarının rassal değil nedensel, doğrusal değil eğrisel ve kaotik olduğunu ortaya koymaktadır. Eğrisellik ve kaotik davranış çeşitli test yöntemleri karşısında sağlamdır.ANAHTAR KELİMELER : Etkin piyasalar hipotezi, Doğrusal olmayan dinamik, Kaos

The behaviour of financial markets are strived to be answered by the efficient market hypothesis (EMH) for a long time, and recently by the chaos theory. Despite the fact that the EMH is the first essential model describing that behaviour and it asserts that markets behave randomly, chaos theory asserts just the opposite of EMH which states that the deterministic, nonlinear, chaotic structure of the markets. By means of this paradigm, the target of this study is to explore the validity of chaos theory upon the ISE market composite index.The analysis sample consists of the ISE composite index between the dates 02 February 1997 ile 16 March 2009, consisting 3.036 closing observations. For testing the stationarity of ISE time series Augmented Dickey-Fuller (ADF) test is applied, for testing the nonlinearity, BDS test and Hinich Bispectral test are applied and for testing the chaotic structure, Lyapunov exponent test and NEGM test are applied. The analysis results revealed that the ISE time series is stationary, not random but determinisitc, nonlinear and chaotic. The nonlinearity and chaotic behaviour are robust under the different test methods. KEYWORDS: Efficient Markets Hypothesis, Nonlinearity, Chaos