Modern liderlik yaklaşımları ve uygulaması

Abstract

IV OZET Bir organizasyon verimsiz çalışıyor, kaynaklar verimsiz kullanılıyor, çalışanlar kendilerini mutsuz hissediyorlar ise şüphesiz o organizasyon veya kuruluşta ciddi bir yönetim ve liderlik problemi var demektir. Maalesef, çevremize şöyle bir baktığımızda, bu tarz organizasyonları ve mutsuz insanları görmemek mümkün değildir. İşte bu yüzden liderlik, organizasyonlar için hayati öneme sahip konulardan bir tanesi, belki de en önemlisidir. Bu tez çalışmasında liderlik konusu incelenmiştir. Dört bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde liderlik ile ilgili açıklamalar ve bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde liderlik konusu üzerinde bu güne kadar yapılmış olan çalışmalardan önemli olduğu değerlendirilenler izah edilmiştir. Üçüncü bölümde liderlik ile ilgili değişkenleri içeren bir araştırma bulunmaktadır. Dördüncü bölümde ise sonuç ve öneriler yer almaktadır. Lider ve yönetici ile liderlik ve yönetim anlam olarak birbirlerine çok yakın kavramlardır. Ancak bu kavramlar arasında çok önemli ilişkiler ve farklılıklar vardır. Lider, hedef kitlesini olduğundan olması gereken noktaya getiren başkalarının söylemeye dahi cesaret edemeyeceği konulan astlarına yaptırabilen kişidir. Liderlik, insanları belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu amaçlan gerçekleştirmek için onları harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin toplamıdır. Organizasyonlarda insanlar genellikle gerekli olan rollerden bir tanesini oynarlar. Bunlar üretici, idareci ve liderdir. Her rol organizasyonun başarısı çok için önemlidir. Eğer bir üretici yoksa büyük fikirler ve kararlar alınamaz. Yöneticinin olmadığı yerde ise rol çatışması ve belirsizlikler vardır. Ancak bir lider yoksa öngörü ve yön seçiminde zafiyet yaşanır. İnsanlar görevlerinin gereklerini kaybederler. Liderlik işlevi üzerinde yapılmış olan ilk bilimsel çalışma özellik yaklaşımıdır. Özellik yaklaşımında lider olarak benimsenen kişinin fiziksel ve kişisel özellikleri incelenerek liderlik işlevi açıklanmaya çalışılmıştır. Ancak zamanla bunun yönetim ve liderlik için yeterli olmadığını gören bilim adamları lider davranışlarını incelemişler ve bu davranışları da `göreve yönelik` ve `ilişkiye yönelik` olmak üzere ikiye ayırmışlardır. Bu bilimsel çalışmalar sonucu oluşturulan teorileri lider davranışları başlığı altında incelemek mümkündür. Yapılmış olan bu çalışmada lider davramşlarına yönelik olarak Iowa Üniversitesi, Ohio Üniversitesi, Michigan Üniversitesi, Robert BLAKE ve Jane MOUTON Çalışmaları, ile Rensis LIKERD'in< Sistem 4 yaklaşımları incelenmiştir. Liderlik işlevini yukarıda izah edilmiş olan konulara ` ilave olarak, mevcut koşullan da dikkate alarak inceleyen çalışmalar ise durumsallık yaklaşımı olarak adlandırılmaktır. Durumsallık yaklaşımına göre farklı koşullar altında bulunan liderlerin davranışları da farklıdır. Liderler bir durumda göstermiş oldukları başarıyı farklı bir durumda göstermeyebilirler. Çünkü bu yaklaşıma göre; koşullar lider davranışlarını etkileyen en önemli değişkendir. Yapılmış olan bu çalışmada Robert TANNENBAUM ve Warren H. SCHMIDT'in lider davranış süreci, Hersey ve Blanchard'ın durumsal liderlik yaklaşımı, Yol - Amaç Yaklaşımı, Wroom ve Yetton'un durumsallık yaklaşımı Reddin'in üç boyutlu lider etkinliği ile Fiedler'in durumsallık yaklaşımları incelenmiştir. Bütün bu yaklaşımlar inceledikten sonra Liderliğe Alternatif Yaklaşımlar üzerinde durulmuştur. Bunlar; Karizmatik Liderlik, İşlemci (Transaksiyonel) ve Dönüştürücü (Transformasyonel) Liderlik, Atfetme kuramları adı altında izah edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde bir araştırma yer almaktadır. Bu araştırma Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na subay, astsubay, asteğmen sağlayan kaynakların yaklaşık %50'sini oluşturan ve Piyade sınıfının kıta, karargah kurumlarına bu personelleri yetiştiren Piyade Okul Komutanlığında gerçekleştirilmiştir. Piyade Okul Komutanlığı 'nda halen görev yapan kadro personeli, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin mevcut ihtiyaçlarına göre farklı statülerde yetiştirilen kursiyer teğmenler, asteğmen ve astsubay adayı öğrencilerden oluşturulan dört farklı grup seçilmiş ve incelenmiştir. Bu grupların liderlik tarzları, ast- üst ilişkileri, görevlerinin yapısı, mevki güçleri, lider etkinlik düzeyleri ile olan ilişkileri karşılaştırılmıştır. Fiedler'in durumsallık yaklaşımı tamamen aynı olmamakla birlikte benzer bir ortamda test edilmiş ve geçerliliği tespit edilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise elde edilmiş olan sonuçlar ile daha sonra bu konuya ilgi duyan ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev alan personelin nasıl yetiştirildiğini öğrenmek isteyen araştırmacılara yapılmış olan öneriler bulunmaktadır.

VI SUMMARY Imagine an organization in which the resources are being utilized ineffectively and the employees feel unsatisfied. This is the unmistakable indication that the organization is suffering from management and leadership problems. Unfortunately, it is impossible not to see such organizations crowded with unhappy employees. Thus, leadership is but one of the vital elements - maybe the most vital one - in organizations. This thesis paper focuses on leadership in organisations. This work consists of four parts, the first of which contains the definitions and the explanations related to leadership. It is the second part's goal to provide the reader with the past studies on leadership, which provide important insights in understanding the topic. Third part illustrates a study which focuses on variables related to leadership. Fourth part consists of the conclusion and suggestions. Leader - manager and leadership - management are very close terms, but there are very important relations and nuances between these terms. Leader is a person who takes his people from where they are to where they are supposed to be. A leader will make his subordinates do what other people could not even imagine being done. Leadership is the sum of the skills and knowledge of gathering people for certain purposes and initiating action to achieve those purposes. People usually play one of the required roles in organisations, which are the producer, the manager and the leader. Every role is essential for the well - being of the organisation. If a producer does not exist, the organisation will not be able to originate great ideas and to make important decisions. Where there is no manager, there is uncertainty and conflict in roles. However, the lack of the leader would cause the organisation to suffer from lack of foresight and direction. People would lose sight of why they perform their jobs. The first scientific study on the function of leadership is the `Leader Traits Approach.` The Leader Traits Approach tackles the issue of leadership function by concentrating on the physical and personal characteristics of the persons recognised as leaders. Realising the insufficiency of this approach to explain management and leadership, the scientists observed the leader behaviours and categorised them as `task oriented` and `relation oriented.` We can classify the theories coming from this work under the title `Leader Behavior Studies.` Leader behavior studies of Iowa University, Ohio State, Michigan State University, Robert BLAKE and Jane MOUTEN, and Rensis LINKERD's system 4, 3VII approach constituted the basis of this research. Besides the work mentioned above the studies which focus on the leadership function by taking into account the existing conditions form the `Contingency Approach.` According to the Contingency Approach, leaders show different reactions under different conditions. Leaders may not display the same level of performance under varying circumstances because the conditions make up the most important variables affecting leader behavior, suggests this approach. Robert TANNENBAUM and Warren H. SCHMIDT'S leader behavior process, HERSEY and BLANCHARD's Contingency Leadership Approach, Path- Goal Approach, WROOM and YETTON's Contingency Approach, Reddin's Three Dimensional Leader Effectiveness, and FIEDLER'S Contingency Approach also found their place in the preparation of this work. Alternative Approaches to Leadership, discussed under the titles Charismatic Leadership, Transactional Leadership, Transformational Leadership, and Attribution Theories constitutes the final theoretical pillar of this study. The third part of this work contains the results of a poll. This poll was conducted at the Infantry School, which provides the Turkish Army with about 50 % of its officers and non - commissioned officers and educates the leadership and the staff positions of the Infantry Branch. Four different groups, the personnel and the staff of the Infantry School and selected students of the Infantry Officer Basic Course, Infantry Reserve Officer Basic Course, and Infantry Non - commissioned Officer Basic Course, constituted the basis of the study. The study compared the leadership styles, superior - subordinate relations, structure and power level of their positions and situational awareness levels. FIEDLER'S conditional approach was also tested in a similar environment and justified. The fourth and the final part contains the conclusions of this study and presents the suggestions to people who are interested in this subject and to the researchers who want to learn how the Turkish Armed Forces acquires its personnel.