Ömerli barajındaki ötrofikasyon ve bağlı derelerin baraj gölü üzerine etkisi

Abstract

IV ÖZET İçme suyu kaynaklarının korunması ve bu amaçla sürdürebilirliğinin sağlanması İstanbul için gün geçtikçe artan öneme sahip bir konu haline gelmektedir. Bu çalışmada Ömerli Barajı ve onu besleyen Paşaköy Deresi, Topçayırlar Deresi ve Şamandıra (Ayazma) Deresi ele alınmıştır. Ömerli Havzasının nüfusu çeşitli nedenlerden dolayı sürekli artmaktadır. Baraj havzasının toplam nüfusu 1975 yılında 15000 kişi iken 1999 yılı nüfusu 393047 kişi olarak hesaplanmıştır. Ömerli Baraj havzası toplam alanı 621 km2 dir. Bu havzada bulunan göl yüzey alanı da 23 km2 dir. İçme suyu kaynaklarının korunması; bu kaynakların bulunduğu havzadaki nokta ve yaygın kaynakların kontrolüyle mümkündür. Toplanan veriler su kalitesi değerlendirilerek çeşitli standartlarla karşılaştırılmış ve gölün içme suyu kaynağı olarak kalitesi belirlenmiştir. Bu çalışmada gölün besi maddesi miktarı ve trofik durumu araştırılmıştır. Nokta ve yaygın kaynaklardan gelen besi maddesi yükleri hesaplanmıştır. Çalışma neticesinde içme suyu kaynağı olarak kullanılan Ömerli Barajının azot ve fosfor konsantrasyonlarında değişme görülmüştür, N/P oranlan hesaplanarak, göldeki sınırlayıcı eleman belirlenmiştir. Toplam fosfara göre gölün trofik durum indeksi belirlenmiştir. Gölün besin durumu (trofik durumu) ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Göle nokta ve yaygın kaynaklardan gelen fosfor yüküne göre gölün tepkisinin ne olacağı incelenmiştir. Göle gelen fosfor yükü için değişik senaryolar üzerinde durulmuş ve besi maddesi bekleme süresi modeli uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre İstanbul Ömerli Baraj Gölü'nün su kalitesi halen mevcut standartlar açısından uygun bulunmuştur. Ancak bulunduğu yöredeki hızlı kentleşme ve sanayileşme olgusu dikkate alındığında, gölün gelecekte kirlenme tehdidi altında olduğu görülmektedir.Bu çalışmada ayrıca kirlenmenin önlenmesi amacıyla alınması gereken bazı önlemler hakkında mevcut olan bilgiler sunulmuştur.

VI SUMMARY The conservation of drinking water resources and sustainability of their use for this reason is important in istanbul. Therefore, the determination of their suitability as a water supply source becomes significant. In this work Ömerli dam reservoir and the streams feeding it were studied in terms of their pollution. The streams are named Paşaköy.Topçayırlar, Şamandıra. The pollution of the dam reservoir is continuously increasing, because of differend reasons. While the population in the reservoir was 15.000 in 1975 it is 393047 in 1999. Dam reservoir has an area of 621 km2, and the lake surface area in 23 km2. The protection of the water resources depends on the control of point and diffuse sources in the watershed of these sources. The water guality data obtained was compared with various standards to determine the quality of the lake as a potable water resource. In this study the nutrient and the trophic level of the lake were investigated. With the consideration of the point and diffuse sources in the watershed total pollution load was calculated. Nutrient which tends to be the limiting element for algae growth was determined. Trophic state index was calculated with the use of phosphorus. The response of the lake was investigated under phosphorus loading from point and diffuse sources. According to the results, Ömerli Dam Reservoir is at present a suitable potable water resource in terms of water quality standards. However, due to the rapid industrial and urban development in the drainage basin of the dam, it is under the threat of pollution in the future.VII In this study, presently known Ömerli lake pollution control measurements have been given.