İntrakraniyal dural venöz sinüslerin iki boyutlu time-of-flight manyetik rezonans venografi ve kontrastlı üç boyutlu spoiled gradient recalled manyetik rezonans venografi ile karşılaştırmalı değerlendirilmesi

Abstract

Dural venöz sinüsler, beyni etkileyen çeşitli patolojik durumlarda direkt veyaindirekt yolla rol oynarlar. Serebral ven konfigürasyonları arterlerden bağımsız vesadece bireyler arasında değil, aynı kişinin her iki hemisferinde de farklılıklargösterir. Bu durum serebral venlerin sınıflamasını zorlaştırmaktadır. Dural venözsinüsler kadaverik-anatomik spesmen çalışmaları ile değerlendirilebildiği gibi, DSA,BTA, MRA tetkikleri ile değerlendirilebilir.Çalışmamıza, Mayıs 2008-Haziran 2011 tarihleri arasında konvansiyonelbeyin MRG serileri yanında T1 ağırlıklı 3B SPGR sekansı ile elde olunmuş kontrastlıkranial MR tetkiki ve 2B TOF MRV sekansı ile elde olunmuş serebral venöz MRAtetkiki uygulanmış 44'ü erkek, 66'sı kadın toplam 110 hasta dahil edildi. Her hastadadural venöz sinüslerin agenezi, hipoplazi ve varyasyonları sınıflandı. 3B SPGR MRVve 2B TOF MRV'de dural venöz sinüslerin çapları, İS varlığı, AG varlığı araştırıldı.3B SPGR MRV'de AG'lerin volümü, sinüsdeki yerleşim yeri, kaç tane olduğu, yaş,cinsiyet, torkular Herofili tipi ile ilişkisi incelendi. 2B TOF MRV tetkikinde flow gapvarlığı ile hangi sinüslerde görüldüğü, sinüsün neresinde ve ne kadar uzunluktaolduğu, yaş aralığı, cinsiyet ve tiplendirme ile ilişkisi incelendi. Ayrıca TS'de 2BTOF MRV'de saptanan flow gap uzunluğunun 3B SPGR MRV'de ölçülen TS çapı veTS hipoplazisi arasındaki ilişki incelendi.Yaptığımız TH sınıflamasına göre en sık tip II (parsiyel konfluens) saptandı.Tip I (Gerçek konflens) 24 (%22), Tip II (parsiyel konfluens) 84 (%76) ve Tip III(nonkonfluens) 2 (%2) olguda saptandı.3B SPGR MRV ile TS'ler dominantlık-kodominantlık yönündendeğerlendirildiğinde 47 (%43) hastada sağ, 21 (%19) hastada sol dominantlığı ve 42(%38) hastada ise kodominantlık saptandı.SSS varyasyonları değerlendirildiğinde 34 (%30,9) hastada splitlik ve 4(%3,6) hastada fenestrasyon saptanırken 72 (%65,5) hastada ise SSS nonvaryatifti.ivSS varyasyonları değerlendirildiğinde 42 (%24,1) hastada splitlik ve 1 (%7,9)hastada fenestrasyon saptanırken 67 (%68) hastada ise straight sinüs nonvaryatifti.Oksipital sinüs 14 (%12,7) hastada saptandı.3B SPGR MRV ve 2B TOF MRV tetkikleri ile yapılan sinüs çap ölçümlerindesağ TS, SSS, İSS, SS, sol TS, sağ SigS, sol SigS, sağ Labbe, sol Labbe, sağ İSV, solİSV ve Galen venlerinin çapları, 3B SPGR MRV'de anlamlı düzeyde daha genişsaptandı (p<0,05).2B TOF MRV tetkikinde flow gap sol TS'de, sol TS'nin proksimal kesimindeve sol TS'de erkeklerde anlamlı düzeyde daha fazla saptandı (p<0,05).Dural venöz sinüslerin çap ortalaması ile flow gap ilişkisi değerlendirildiğindesol TS çapı daraldıkça, flow gap görülme sıklığı artmaktaydı.Dural venöz sinüsler ve venlerde (Trolard Venleri hariç) 229 adet AGsaptandı. Seksen yedi (%79,09) hastada en az bir sinüsde araknoid granülasyongörüldü.AG'ler, yerleşim yeri, yaş aralığı, cinsiyet ve torkular Herofili tiplerine göreincelendiğinde, en sık: SSS'in orta kesiminde, 40-59 yaş aralığında, kadınlarda ve tipIIA1'de görülmekteydi.AG'lerin bir hastada birden fazla sinüsde ve/veya aynı sinüsde birden fazlasayıda olabildiği saptandı. Birkaç sinüste en fazla 5 adet AG saptandı.3B SPGR MRV'de görülen AG'ler, SSS, sağ TS, sol TS, sağ Trolard ve solTrolard venlerinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde 2B TOF MRV'de daha azgörülmekteydi (p<0,05).3B SPGR MRV'de sağ TS ve SS'de ölçülen AG volümleri, tip IIA2'deanlamlı düzeyde daha yüksek saptandı (p<0,05).v3B SPGR MRV'de intradural sinüs ve venlerde toplam 42 internal septasyonsaptandı. 3B SPGR MRV'de saptanan İS'lerin 2B TOF MRV'de 27'si görülebildi(p<0,05).Sonuç olarak serebrovasküler hastalıklar ve beyin tümörlerinin cerrahitedavisi ile radikal boyun diseksiyonları ve nörovasküler girişimsel işlemleröncesinde olası komplikasyonların önlenmesi açısından yüzeyel dural sinüslerinuygun görüntüleme yöntemleriyle değerlendirilmesi, varyasyonlarının ve sinüs içiyapıların bilinmesi önemlidir. AG ve İS'ler MRV tetkiklerinde dolum defektine yolaçarak sinüs ven trombozları ile karıştırabileceklerinden, AG ve İS'lerin sık yerleşimbölgeleri ve boyutlarının bilinmesinin ayırıcı tanıya katkı sağlayacağınıdüşünmekteyiz. 3B SPGR MRV tetkikinin dural venöz sinüs çaplarının ölçümü,torkular Herofili tiplendirmesi, AG ve İS'lerin saptanmasında, 2B TOF MRVtetkikinden daha fazla bilgi verdiğini düşünmekteyiz.Anahtar kelimeler: Araknoid granülasyon, Dural venöz sinüsler ve venler, Flow gap, Üç boyutlu spoiled gradient recalled echo, İki boyutlu time-of-flight MR venograf

Dural venous sinuses have either a direct or an indirect influence on variouspathological conditions affecting the brain. Configurations of cerebral veins varyamong individuals independently from the arteries, even in each hemisphere of thesame patient. This situation makes it difficult for the classification of the cerebralveins. Dural venous sinuses can be assessed by cadaveric-anatomic specimen studiesas well as DSA, CTA and MRA tests.In this study, a total of 110 patients (44 male and 66 female) were included. Inaddition to the conventional brain MRI, patients were exposed to enhanced cranialMRI examination by T1-weighted 3D SPGR sequence and cerebral venous MRVexamination by 2D TOF MRV sequence from May 2008 to June 2011. For eachpatient, agenesis, hypoplasia and variations of dural venous sinuses were classified.The diameter of the dural venous sinuses, the presence of OS and AG wereinvestigated via 3D SPGR and 2D TOF MRV. The volumes of the AGs, their locationwithin the sinus and their number were associated with age, gender and torcularHerophili type. The relationship among the presence of the gap flow, its location at aspecific sinus, its length and the age range, gender and type was researched by using2D TOF MRV. In addition to that, the relationship between the length of the gap flowmeasured on 2D TOF and the diameter of TS measured on 3D SPGR MRV and TShypoplasia was examined.According to our TH classification, type II (partial confluence) wasdetermined as the most common type. Type I (real confluence) was determined in 24(22%) cases, type II (partial confluence) was seen in 84 (76%) cases and type III(non-confluence) was detected in 2 (2%) patients.When TSs were evaluated by 3D SPGR MRV in terms of dominance orcodominance, right dominance was determined in 47 (43%) patients, left dominancewas detected in 21 (19%), and 42 (38%) patients had co-dominance.viiWhen the SSS variations were evaluated, splitness was detected in 34 (30,9%)patients and fenestration was seen in 4 (3,6%) patients whereas SSS was nonvariativein 72 (65,5%) patients.Considering variations in SS, 42 (24.1%) patients had splitness and 1 (7.9%)patient had fenestration, yet 67 (68%) patients displayed non-variative straight sinus.Occipital sinus was detected in 14 (12.7%) patients.The diameters of Galen veins, right TS, SSS, ISS, SS, left TS, right SigS, leftSigS, left Labbe, right Labbe, left ISV, right ISV measured by 3D SPGR MRV and2D TOF MRV examinations were detected by 3D SPG MRV in a significantlyextensive way (p<0,05).The flow gap on males' left TS and its proximal section is determinedsignificantly better by 2D TOF MRV examination (p<0,05).When the relationship between the average diameters of dural venous sinusesand flow gap is evaluated, one can conclude that the narrower the left TS diametergets, the more often flow gap is observed.229 AGs are detected on dural venous sinuses and veins (except for Trolardveins). 87 (%79,09) cases had arachnoid granulation on at least a single sinus.When AGs are examined in terms of location, age range, gender and torcularHerophili type, they are most commonly seen as type IIA1 at the central SSS ofwomen aged 40 to 59 years old. It is figured that a patient can have AGs on more than one sinus and/or morethan one AG at a single sinus. Several sinuses had 5 AGs at most.viiiThe AGs on SSS, right TS, left TS, right Trolard and left Trolard shown by3D SPGR MRV were shown significantly less by 2D TOF MRV(p<0,05).The volumes of AGs on right TS and SS measured by 3D SPGR MRV weresignificantly higher for type IIA2 (p<0,05).There were a total of 42 internal septation on intradural sinus and veins shownby 3D SPGR MRV. 27 of them could be shown by 2D TOF MRV (p<0,05).To sum up, it is important to recognize the internal structures of the superficialdural sinuses, their variations, and the appropriate imaging methods for theprevention of the possible complications that might occur during the surgicaltreatment of cerebrovascular diseases, brain tumors, radical neck dissections andneurovascular interventional procedures. We believe that the knowledge about thecommon areas of location of the AGs and ISs will contribute to the differentialdiagnosis since AGs and ISs might be mistaken for the filling defect on MRVexaminations. We think that 3D SPGR MRV examination provides more informationthan 2D TOF MRV on the measurement of the diameters of the dural venous sinuses,classifying the torcular Herophili and the determination of the AGs and ISs.Keywords: Arachnoid granulation, Dural venous sinuses and veins, Flow gap, Threedimensional spoiled gradient recalled echo, Two dimensional time-of-flight MRvenography