Tokat ili mesleki eğitim merkezlerinde öğrenim gören çıraklık öğrencilerinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sıklığı

Abstract

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB); çocuklukta başlayan, belirtileri erişkinlikte de devam eden, hayatın her döneminde etkisini sürdüren, akademik, sosyal ve iş yaşamını olumsuz etkileyen, nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB olan öğrencilerin bazıları akademik başarıları düşük olabilmesinden dolayı aileleri tarafından okullarından alınıp alternatif meslekler için arayışlara girebilmektedirler. Bu amaçla çocuklar çırak olarak bazı işkollarında çalıştırılabilir ve mesleki eğitim merkezlerine yönlendirebilirler. Çıraklık öğrencilerinde bu nedenle DEHB'nin daha fazla oranda görülmesi beklenebilir. DEHB, akademik başarıda düşme, kazaya maruz kalma ve madde kullanımı risklerini arttırması nedeniyle tedavi edilmesi gereken bir sorundur. Bu çalışma ile Tokat il genelindeki mesleki eğitim merkezlerinde öğrenim gören çıraklık öğrencilerinde DEHB sıklığı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. 8 Ekim-15 Kasım 2015 tarihleri arasında yürütülen kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini Tokat İl Milli Eğitim Müdürlüğü verilerine göre, il merkezi ve ilçelerdeki 5 mesleki eğitim merkezinde öğrenim gören toplam 513 çıraklık öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklem seçilmeden evrenin tamamına ulaşılması planlanmıştır. Çalışma sözlü onam vererek katılmayı kabul eden 411 öğrenci ile tamamlanmıştır (%80.1). Verilerin toplanması amacıyla ilgili literatür eşliğinde hazırlanan sosyodemografik özellikler, sağlık durumu, alışkanlıklar ve iş hayatı ile ilgili soruları içeren standart anket formu, araştırmacı tarafından öğrencilerin okullarına veya çalıştıkları işyerlerine gidilerek yüzyüze görüşme yöntemiyle uygulanmıştır. DEHB belirtilerini saptamak için ise 18 yaş altında Conners-Wells Ergen Özbildirim Ölçeği-Kısa Formu(C-WEÖÖ-K), 18 yaş ve üstü için Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS-v1.1) Türkçe formu kullanılmıştır. İstatistiksel analizde sayı (n) ve yüzde (%), Ki-kare testi, Student-t testi, Mann-Whitney U testi ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak alınmıştır. Çalışmanın yürütülmesi için Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurul onayı(14-KAEK-189) alınmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilerin %58.2'si (239) erkek, %41.8'i (172) kız, yaş ortalamaları 21.58±7.60 olarak saptanmıştır. Öğrencilerin tamamında DEHB görülme sıklığı %6.8 (n=28) olup, erkeklerde (%10.0, n=24), kızlara (%2.3, n=4) göre anlamlı şekilde daha fazla görüldüğü bulunmuştur (p<0.05). DEHB sıklığının 18 yaş altında %7.6 (n=13), (hepsi erkek olup kızlarda DEHB saptanmamıştır), 18 yaş ve üzerinde ise %6.2 (n=15) (erkek-kadın oranı 2.75:1) olduğu saptanmıştır. Erkeklerde, sigara içenlerde, alkol kullananlarda, uyuşturucu kullananlarda, çalıştığı işten memnun olmayanlarda ve çalıştığı işte kişilerarası sorun yaşayanlarda DEHB sıklığının anlamlı şekilde daha fazla olduğu bulunmuştur (p<0.05). Araştırmamızda hem adölesan hem de yetişkin çıraklık öğrencilerinde DEHB sıklığı literatüre göre daha yüksek bulunmuştur. Çıraklık öğrencileri DEHB açısından risk grubuna girdiğinden bu konudaki saha araştırmalarının yaygınlaştırılarak DEHB'nin erken yaşlarda tanı konulup tedavisine başlanmasının öğrencilerin gelecekte alkol ve madde kullanımı, adli olaylara karışma gibi riskli davranışlarının azalmasına yardımcı olacağı, akademik başarılarını olumlu yönde etkileyeceği, aynı zamanda mesleki verimliliklerini de arttıracağı düşünülmektedir.

Attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that begins in the childhood, proceeds in the adulthood and affects every period of life and affects academic, social and business life negatively. Because of low academic achievement of some students with ADHD, they may be taken from school and may be canalized to alternative jobs by their families. For this purpose students may be worked as apprentice in some business lines, and may be directed to vocational training centers. Therefore, it is expected that ADHD is seen more frequently among the apprenticeship students. ADHD is a problem that needs to be treated because of increased risk of low academic achievement, accidents and substance abuse. This study aimed to determine the prevalence of ADHD and affecting factors among the apprenticeship students in the vocational training centers in Tokat province.The population of this cross-sectional study is 513 apprenticentship students who studying at 5 vocational training centers in city center and counties according to the Provincial Directorate of National Education data. This study was conducted in 8 September-15 November 2015. It is planned to reach the all research population without sampling. The study was completed by 411 students who agreed to participate by receiving verbal consent(80.1%). In order to collect data; standard survey which is prepared with the related literature and composed of questions about socio demographic characteristics, health status, habits and work life, was applied in the manner of face to face interview by researcher in the students schools and work places. To detect symptoms of ADHD; Conners-Wells adolescent self-report Questionnaire-Short Form was used for the students whose age is under 18; Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder Self-Report Scale (ASRS-v1.1) Turkish form was used for the students whose age was above 18. Data were expressed with number (n) and percentage (%), Chi-square test, Student's t test, Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test were used for statistical analysis.It is determined that, 58.2% (239) of the students participating study was male and 41.8% (172) was female. The mean age was 21.58±7.60. ADHD prevalence in all students was 6.8% (n=28). It is found to be significantly difference among in males (10.0%, n=24) and females (2.3%, n=4) (p<0.05). ADHD prevalence according to the age of students is found to be 7.6% (n=13) under 18 years of age and 6.2% (n=15) above 18 years of age. There was no ADHD in females under 18 years of age, ADHD male-female ratio above 18 years of age was 2.75:1. The prevalence of ADHD is found to be significantly high in males, smokers, who have tried drug at least once, who is not satisfied with the work and who has interpersonel problems at work (p<0.05). In our study, prevalences of ADHD obtained in both adolescent and adult apprenticeship students were higher than the literature.The treatment should be provided without delay by generalizing the field researches about ADHD and identifying at early ages, because the apprenticeship students are at high risk grup of ADHD. The diagnosis and treatment of ADHD students at early ages; will help to decrease alchool consumption and drug abuse in future, risky behaviours such as involving criminal cases. Also it will affect academic achievments of students positively and will increase vocational productivity of them.