Baki Divanı`nda maddi kültür

Abstract

Bu çalışma Bâkû Divânı'ndaki maddi kültür unsurlarını tespite yöneliktir. Divânedebiyatı konusundaki çalışmalar genellikle metin neşri ve/veya şairlerin biyografileriniortaya koymak şeklinde olmuştur. Çalışmamızda Bâkû'nin dûvânındaki Türkçe şiirleritemel kaynak olarak kullandık.XVI. yüzyıl Osmanlı şiirinin en büyük iki şairinden biri olan Bâkû Osmanlı'nındört padişahının (Kanuni, II. Selim, III. Murat, III. Mehmet) saltanatına tanıklıketmiştir. Bu bağlamda, Bâkû'nin şiirlerine Osmanlı saray kültürünün tesirini tespitetmeye çalıştık.Çalışmamıza, Bâkû Dûvânı'nı baştan sona tarayıp maddi kültür unsurlarınıfişleyerek başladık. Elde ettiğimiz fişlemeleri konularına göre tasnif ederek çalışmayı üçbölüm halinde oluşturmaya çalıştık. Bu bölümleri girişin yanı sıra 1- İnşaata DayalıUnsurlar, 2- Ãmâlâta Dayalı Unsurlar, 3- Diğer Maddi Unsurlar şeklinde oluşturduk.Bâkû Dûvânı'nda geçen maddi kültür unsurlarını ortaya koyarken bir metin şerhiyapmayı amaçlamadık. Tespit ettiğimiz beyitlerin açıklamaya ihtiyaç duyulanlarınıtahlil ederken, bir kısmını ise sadece nesre çevirdik. Bâkû Dûvânı'nda Maddi Kültür anabaşlığı ile yaptığımız çalışmamızda, öncellikle maddi kültür unsuru teşkil edenkelimelerin anlamlarını vererek bu kelimelerin geçtiği beyitlere yer verdik.Maddi kültür unsurlarının tespiti neticesinde, Bâkû Dûvânı'nda hangi maddikültür unsurlarının daha çok yer aldığını belirlemeye ve buradan hareketle XVI. yüzyılOsmanlı Devleti'nin sosyal hayatı hakkında genel bir değerlendirme yapmaya çalıştık.Çalışmalarımıza Nahid Aybet'in Kültür Bakanlığı yayınlarından çıkan FuzûlûDûvânı'nda Maddi Kültür (1989) adlı eseri örneklik teşkil etmiştir. Çalışmalarımızı bueserde kullanılan yöntem doğrultusunda sürdürdük. Sonuç olarak saraya yakınlığı ilebilinen Bâkû'nin çevresinin maddi değerlerini tespitle dönemin sosyal hayatını biryönüyle ortaya koymaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: Bâkû Dûvânı, Maddi Kültür, Osmanlı Devleti, XVI. yüzyıl

This study is devoted to the determination of material culture elements in BakiDivan(council). The studies about Divan Literature are generally as text and/or poets?biography. We used Turkish poems of Baki Divan as basic source in our study.Baki, who is one of the greatest poet of XVI. Century Ottoman Empire, had seenfour Padishahs sitting on throne (Kanuni,II.Selim,III.Murat,III Mehmet). With thismeaning we worked to determine the effect of Ottoman Palace Culture for Baki?spoems.We started our study with making a card index of material culture elements fromthe beggining to the end. We tried to classify the obtained cards with three partsdescribing them with their subjects. We formed these parts as 1.Elements Devoted ToConstruction 2.Elements Devoted To The Production 3.The Other Material Elementsbesides entry.We aimed to prepare a text while determining the material culture elementsstated in Baki Divan(council) while analyzing some of the couplets which wedetermined, we aimed to prepare a text. While analyzing the couplets which we needed,we changed some of them only into prose. We firstly gave place for giving meaning forthe words which have material culture elements. And we gave place for the coupletsinvolving these words in the study we prepared with material culture tittle in BakiDivan(council).As the result of determining material culture elements, we studied to determinewhich material culture elements are mostly stated in Baki Divan (council) and devotedto this we tried to make a general evoluation about XVI. century Otoman Empire'ssocial life.The work named Material Culture (1989) in Fuzuli Divan(Council) beingpublished in Nahid Aybet?s Culture Ministry has been a sample in our studies. Wecontinued our studies devoted to the methods used in this work. As a result we tried topresent information about the term?s social life with it sone side while determining thematerial values of Baki?s environment.Key words: Baki Divan(council), Material Culture, Ottoman Empire, XVI.century.