Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile çok boyutlu algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı okul yöneticilerinde mesleki tükenmişlik ve çok boyutlualgılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır.Araştırmanın amacı doğrultusunda; okul yöneticilerinin tükenmişlik ve çok boyutlualgılanan sosyal destek düzeyleri, yaş, cinsiyet vb. gibi bağımsız değişkenleri açısındanincelenmiş ve hangi özellikleri ile tükenmişlik ve çok boyutlu algılanan sosyal destekdüzeyleri arasında ilişki olduğu belirlenmiştir.Araştırma grubunu Adana İli merkez ilköğretim okullarında görev yapan 434 okulyöneticisi oluşturmaktadır. Bu çalışmada betimsel tarama modellerinden alantaramasına başvurulmuştur. Tükenmişlik düzeylerini belirlemek için MaslachTükenmişlik Ölçeği (MBI; Maslach ve Johnson, 1981), çok boyutlu algılanan sosyaldestek düzeylerini belirlemek içinde her üç alt boyutta da (aile, arkadaş ve özel kişi) çokboyutlu algılanan sosyal destek düzeyleri incelenmiş ve materyal olarak Çok BoyutluAlgılanan Sosyal Destek Ölçeği (MSPSS; Zimet, Dahlem, Zimet ve Farley, 1988)kullanılmıştır.Ek olarak araştırmacı tarafından geliştirilen bir kişisel bilgi formu kullanılmıştır.Tükenmişlik duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutlarındatanımlanmıştır. Sosyal destek aile, arkadaş ve özel kişi alt boyutu olmak üzere yine üçalt boyutta sahiptir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri yaş, cinsiyet, branş, bitirdiklerien son eğitim kurumu, mesleki kıdem, yöneticilik kıdemi, çalıştıkları okullardakiöğrenci ve öğretmen sayısı, okulun yerleşim birimi, ek iş yapıp yapmadıkları, her yıltatile çıkıp çıkmadıkları, katıldıkları seminer veya kurs sayısı, en son ne zamanseminere katıldıkları, yöneticilikten en fazla doyum sağladıkları alan, alanında yayıntakip etme durumları, kendilerini yenileme ihtiyaçları ve hizmet içi eğitime katılıpkatılmadıkları olarak belirlenmiş ve bu değişkenlere göre okul yöneticilerinintükenmişlik ve sosyal destek düzeylerinde farklılaşma olup olmadığına bakılmıştır.Sonuçlar mesleki tükenmişlik ile çok boyutlu algılanan sosyal destek arasında negatifbir ilişki olduğunu göstermiştir. Buna göre sosyal destek düzeyi artarken tükenmişlikdüzeyi azalmaktadır. Bundan başka iki ölçeğin alt boyutlarında Maslach TükenmişlikÖlçeğinin duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutu ile sosyal destek ölçeğinin özel kişialt boyutu hariç anlamlı korelasyonlar olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerininMaslach Tükenmişlik Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğidüzeylerinde okul yöneticilerinin yaş ve cinsiyet değişkenlerine göre fark olmadığıgörülmüştür. Sonuçları temel alan öneriler araştırmacılar ve okul yöneticileri içinsunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Okul Yöneticileri, Mesleki Tükenmişlik, Sosyal Destek

The main purpose of this study is to investigate the relationship between occupationalburnout and multidimensional perceived social support among school administrators. Itis also intended to look for the differences on occupational burnout and multi-dimensional perceived social support levels among school administrators across severalindependent variables such as gender, age, and etc. The sample of the study was 434school administrators in downtown Adana and its districts. A survey model is followedin this study. The Maslach Burnout Inventory (MBI; Maslach & Johnson, 1981) and theMultidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS; Zimet, Dahlem, Zimet, &Farley, 1988) were used to determine burnout levels and perceived social support levels,respectively. In addition, a personal information sheet, developed by the researcher, wasused. Burnout is defined in three sub-categories as Emotional Exhaustion,Depersonalization, and Personal Accomplishment. Multidimensional perceived socialsupport also results in three sub-scale scores from three sources: Family, friend and aspecial person. The study? s independent variables such as, age, gender, department, thelast attended school, professional seniority, administrational seniority, the number ofstudents and teachers in the school were used to determine if these were related to thelevels of occupational burnout and perceived social support of the schooladministrators. Results showed that there was a negative relationship between schooladministrators? occupational burnout and social support, perceived by the family,friends, and a special person. Therefore, the more social support was received, the lessburnout was experienced. Other than that, there were also significant correlationsamong the sub-scales of the two instruments with an exception for the correlationsbetween the special person scale of the MSPSS and Depersonalization, and PersonalAccomplishment sub scales of the MBI. It has seen that there was not any differenceamong the school administrators? MBI and MSPSS scores according to their gender andage. Suggestions based on the results were provided for administrators and researchers.Key Words: School Administrators, Burnout, Social Support.