Ali Fuad Başgil hayatı ve siyasi fikirleri

Abstract

Bu çalışmada Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Başgil, hayat hikayesi, yaşadığı dönemde gelişen siyasi olaylar, bu olaylar karşısında takındığı tutum ve siyasi fikirleri ele alınmaktadır.Başgil 1893 yılında Samsun Çarşamba ilçesinde doğmuş. 1967 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Birinci Dünya Savaşı yıllarında 4,5 yıl süre ile Kafkas cephesinde askerlik görevini yerine getirmiştir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Mülkiye Mektebi Müdürlüğü (Siyasal Bilgiler Fakültesi) ve anayasa hukuku profesörü olarak İstanbul Üniversitesinde binlerce öğrenci yetiştirmiştir.Çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaparak yazılarında anayasa, demokrasi, vatandaşlık, hak ve özgürlüklerin korunması konularına değinmiştir. Hatalı gördüğü konularda İsmet İnönü'nün tek parti yönetimine karşı eleştiriler yöneltmiştir. Ülkenin çok partili siyasi sisteme yeniden geçişi ile kurulan siyasi partilere fikirleri ile yol gösterici olmuştur. Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti'nin (HFYC) kuruluşunda başkanlığını yapmış, çalışmaları ile fikir hürriyetinin ülkemizde yerleşmesinde katkı sağlamıştır.1960 yılı Nisan sonlarında Üniversitelerde çıkan öğrenci olayları sonrasında çağrıldığı Çankaya Köşkünde Cumhurbaşkanı ve Başbakan'a ?Adnan Menderes Hükümetinin istifa ederek, muhalefete de birkaç bakanlık verilmesi ile kurulacak yeni hükümet ile huzurun sağlanabileceği? teklifini sunmuş ancak bu teklifi kabul görmemiştir. Sonrasında 27 Mayıs ihtilali gerçekleşmiştir. Kurucu Meclis hakkında yazdığı bir makale nedeniyle 3 ay kadar tutuklu kalmıştır.15 Ekim 1961 tarihinde yapılan genel seçimlerde Samsun'dan Adalet Partisi listesinden bağımsız senatör seçilmiştir. CHP haricindeki diğer partili milletvekillerinin yoğun isteği ile cumhurbaşkanlığı seçimi için adaylığını ilan etmiştir. Milli Birlik Komitesinin baskısı sonucu adaylıktan ve senatörlükten istifa etmiştir.Bir dönem İsviçre'de yaşamış, 1965 genel seçimlerinde AP İstanbul milletvekili seçilmiş ve 1967 yılında ölümüne kadar görevini sürdürmüştür.İnsan haklarına dayalı demokratik bir rejimden yana bir düşünce insanı olarak belirginleşen, liberal muhafazakâr olarak adlandırılabilecek bir siyasi çizginin izleyicisi ve özgürlük savunucusudur. Fikirlerini sonuçlarına katlanmak pahasına yazıları ile okurlarına ve yarınlara aktarmıştır. Fikirleri, aradan geçen zamana karşın, bugünkü siyasi ortamda da aydınlatıcı etkisini sürdürmektedir.Anahtar Kelimeler; 27 Mayıs, cumhurbaşkanlığı seçimi, MBK, AP, Kurucu Meclis.

In this study, Senior Professor Doctor Ali Fuad Başgil and his life, the political events developed in his lifetime, his attitudes against these events and his political opinions have been discussed.Başgil was born in 1893 in Çarşamba district of Samsun province and passed away in 1967 in İstanbul. During the First World War, he has been in Caucasian Front for four and a half years for his compulsory military service. During the Second World War, he has been in Political Sciences Faculty and Istanbul University as a Professor of Constitution Law and educated thousands of students.He worked in several newspapers as a columnist and wrote articles about constitution, democracy, citizenship, legal rights and freedoms. He criticized İsmet İnönü?s single party administration because of its mistakes. With the transition to the multi party democracy, he guided the new political parties with his opinions. He was the chairman of the Association of the Dissemination of Free Opinions along with its foundation. He made contributions to the establishment of the ideas freedom in our country with his studies.When he was invited to the Çankaya Palace in late April in 1960 when student troubles emerged, he suggested to the President of the Republic and the Prime Minister that the Government Administration of Adnan Menderes should resign and also give a couple of ministry to the Opposition Parties to constitute a new government in order to soothe the students, but his suggestion has not been accepted. May 27th military coup took place afterwards. He has been arrested for 3 months because of the article which he had written about constituent assembly.In general elections which has been done in October 15, 1961; he was elected as senator in the list of Justice Party from Samsun. With the intense demand of all parties except the Republican People's Party (CHP), he declared his candidacy for the Presidency of the Republic. He resigned from candidacy and senatorship with the oppression of the National Union Committee (MBK).He has lived in Switzerland for a while. He was elected Justice Party Istanbul deputy in general elections of 1965 and has been in that mission until his death.He had democratic, liberal and conservative opinions which are based on human rights and defended religion and conscience freedom.He transferred his ideas and opinions to his contemporary readers and next generations at the risk of his own life.His opinions are still striking and illuminating in today?s world.Keywords: May the 27th, Presidency Election, National Union Committee (MBK), constituent assembly.