Tanzimat sonrasında sürgün edebiyatı (1870-1908)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecinde toplum hayatında etkili olmaya başlayan özgürlük temelli düşünceler öncelikle aydınlar tarafından topluma aktarılmaya çalışılmıştır. Aydınların bu husustaki girişimleri ise bilhassa 1870 sonrası dönem yönetiminin basın üzerinde uygulamış olduğu sansür yüzünden ciddi kesintilere uğramıştır. Bu baskıcı ortam beraberinde toplumda muhalif bir kimliğin oluşmasına ve güçlenmesine de neden olmuştur. Oluşan bu muhalif kimlik sürgün edebiyatının ortaya çıkmasında ve gelişmesinde büyük rol oynamıştır.Çalışmamızda öncelikli olarak konu edindiğimiz sürgün hadiselerinin yaşandığı dönemdeki siyasi ve sosyal durumu inceledik. Sürgün cezalarının verilmesinde rol sahibi olan II. Abdülhamid'in kişilik özellikleri ile imparatorluk genelinde kurmuş olduğu hafiyelik ağı arasındaki ilişkiyi gözler önüne sermeye çalıştık. Ardından 1870 sonrası basın hayatını, sansür uygulamalarını ve basın üzerindeki yasaklamaları gözden geçirdik. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde sürgün kavramını inceleyip sürgünle ilgili sarf edilenleri araştırdık. Sürgüne dair bilgiler ışığında teze konu edindiğimiz edebiyatçıların sürgün psikolojilerini, sürgünün aile hayatlarına ve sağlık durumlarına etkisini inceledik. Bu incelemede edebiyatçıların sürgüne dair hatıralarına ve sürgün döneminde yazmış oldukları hususi mektuplara başvurduk. İncelediğimiz isimlerin sadece sürgün yıllarından değil sürgün cezasının edebi yönlerine olan etkisinden de bahsettik. Söz konusu şair ve yazarların sürgün yıllarındaki edebi faaliyetleri hakkında bilgi verdikten sonra sürgün etkisini belirlediğimiz eserlerini ayrıntılarıyla ele aldık. Yazar ve şairler arasında sürgünün farklı etkileri itibariyle karşılaştırmalar yaptık, çeşitli değerlendirmelerde bulunduk. Sonda yer alan kaynakçada ise bu tezde faydalandığımız kaynakları belirttik.Çalışmanın bu kaynaklar üzerinde çalışacak kişilere ve oluşturulacak başka tezlere yardımcı olmasını diliyoruz.Anahtar Kelimeler: Sürgün, II. Abdülhamid, Edebiyat, Özgürlük, Muhalif.

Freedom-based thoughts which began to be affective in community life during the disintegration process of the Ottoman Empire were tired to transferred to society by enlightened people at first. Enlightened people?s attemps were interrupted seriously owing to cencorship which post 1870 term. Management applied upon advertising medium. This oppressive atmosphere brought about an opposite identity to form and to strengthen. This opposite identity had a great role in occurrence and development of the exile literature.Firstly, we analysed political and social conditions of the period when exile events we discussed were experienced. We tried to revealed the relationship between traits of Abdülhamid who has the roll of banishments and the sleuthing web he founded throughout the Empire. Then, we looked over press, banishments, and prohibitions to pres in Abdülhamid period. Later in the research, we searched the exile term and the sayings about it in the later parts of the research. We analysed exile physiologies of the men of letters who we discussed in the thesis and the effect of exile to their family lives and physical fitnesses in the light of knowledge we attained about exile. We applied to memories about exile and their personal letters written in the exile years of the men of letters in this research. We mentioned not only the exile years of the people we analysed bu also the effect of banishment to their literal aspects. We also dealed with the literary works in detailed in which we found the effect of exile of the poets and authors in guestion after giving information about literary activities in their exile years. We made comparisons between the poets and the authors in respect of different effects of exile and made different evaluations. We asserted the resources we used in our thesis in the bibliography which is in the end.We wish our study be helpful to people who will study on this subject and other thesis.Key Words: Exile, II. Abdülhamid, Literature, Freedom, Opposite.