Eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilere okuma-yazma öğretiminde kullanılan ses temelli cümle ve cümle çözümleme yöntemlerine ilişkin öğretmen görüşleri

Abstract

Geçmişten bugüne, okuma-yazma öğretiminde çeşitli öğretim yöntemlerindenfaydalanılmış, birçok teknik denenmiştir. Türkiye'de uzun yıllar bütünden parçaya gitmeyihedef alan cümle çözümleme yöntemi kullanılmış, 2005 yılından itibaren ise ses temellicümle yöntemi uygulamaya girmiştir. Özel eğitime gereksinimi olan çocuklarda okumayazmaöğretiminde, kimi öğretmenler cümle çözümleme yöntemini tercih ederken kimiöğretmenler de ses temelli cümle yöntemini tercih etmektedirler. Zihinsel yetersizliği olanöğrenciler akranlarına göre daha geç ve güç öğrendikleri için okuma-yazma öğretimi özeleğitim alanında hassaslıkla durulması gereken bir konu olmalıdır. Bu öğrencilerde hangiokuma-yazma yönteminin daha etkili ve verimli olacağını bilmek önemlidir.Araştırmanın temel amacı, eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilere okuma-yazmaöğretiminde kullanılan ?ses temelli cümle yöntemi? ve ?cümle çözümleme yöntemi? hakkındaözel eğitim alanında hizmet veren öğretmenlerin görüşlerini ortaya çıkarmaktır.Yapılan araştırmada, öncelikli olarak araştırmanın amaç ve alt amaçlarına bağlı olarakCumhuriyet Dönemi'ndeki ilk okuma-yazma programlarından bahsedilmiştir. ArdındanTürkçe'de ki öğrenme alanları açıklanmıştır. Okuma-yazma öğretim yöntemlerinden cümleçözümleme yöntemi ve ses temelli cümle yöntemi açıklanarak zihinsel engeli öğrencilerdekullanılan diğer okuma-yazma yöntemlerinden de bahsedilmiş ve bu öğrencilerin okumayazmaöğretim süreci anlatılmıştır. Ayrıca zihinsel engelli bireylerin öğrenme özellikleriaçıklanmıştır.ivAraştırmanın evreni, 2009-2010 öğretim yılında Kayseri ili merkezindeki veilçelerindeki resmi ilköğretim okullarının özel alt sınıflarında görev yapan öğretmenler ileözel eğitim rehabilitasyon merkezlerinde ve özel özel eğitim okullarında görev yapanöğretmenlerden oluşmaktadır. Örneklem ise, Kayseri merkezinde özel eğitim alanında görevyapan 109 öğretmen (88'i özel eğitim rehabilitasyon merkezi ve özel özel eğitim okullarındaçalışan, 21'i resmi ilköğretim okullarında çalışan) ile Kayseri ilçelerinde özel eğitim alanındagörev yapan 15 öğretmenden (6'sı özel eğitim rehabilitasyon merkezleri ve özel özel eğitimokullarında çalışan ve 9'u resmi ilköğretim okullarında çalışan) oluşmaktadır. Araştırmadaveri toplama aracı olarak 3'lü likert tipli anket formundan yararlanılmıştır. Verilerinanalizinde SPSS 15.00 paket programı kullanılarak; frekans, yüzde ve aritmetik ortalamalarhesaplanarak elde edilen bulgular yorumlanmıştır.Araştırmanın sonucunda, öğretmenlere uygulanan anket neticesinde Türkçe'de kitüm öğrenme alanlarında (okuma ve okuduğunu anlama, yazma, dinleme, konuşma, görselokuma ve görsel sunu) eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilerde ses temelli cümle yöntemikullanmanın cümle çözümleme yöntemini kullanmaya göre daha başarılı olduğu sonucu eldeedilmiştir. Ayrıca okuma-yazma öğretiminde birçok sorunla karşılaşıldığı tespit edilmiştir.Okuma-yazma öğretiminde tek düze araç-gereç ve kaynakların kullanılması, öğrencilerdeproblemli davranışların olması, öğrencilerde okuma- yazmanın ön becerilerinin gelişmemişolması, öğrencilerin özür türü ve derecesindeki farklılıklar, okuma-yazma öğretimindeçocukların evde desteklenmemesi, ailelerin okuma-yazma öğretimine yardım edecek bilgi vebeceri düzeyinde olmamaları en çok sorun olarak görülenlerdendir.Anahtar Kelimeler: Eğitilebilir Zihinsel Engelliler, Ses Temelli Cümle Yöntemi,Cümle Çözümleme Yöntemi

From past to present a lot of techniques have been experimented, various types ofteaching methods at literacy training have been used. In Turkey, sentence analysis method,which means deductive method, was used. In 2005, sound based sentence method started tobe used. Some teachers of the children who need special education prefer sentence analysismethod while the others prefer to use sound based sentence method. Due to the fact thatstudents with mental disabilities learn later and harder than the students of the same age,literacy trainig must be an important issue in the area of special education. It is important toknow which literacy method is more efficient and more useful.Main aim of the resarch is to find out the special education teachers? ideas about?sound based sentence method? and ?sentence analysis method? while teaching trainablestudents with mental disabilities.In the research, firstly first literacy programs in the republic period were mentionedsubject to the aims and sub-aims. Then, learning areas in Turkish were explained. Sentenceanalysis method and sound based sentence method were explained and other literacy methodsused with students who have mental deficiency were mentioned. Learning characteristics ofstudents with mental disabilities were also explained.Population of the research is teachers working at the special sub-classes of stateprimary schools, teachers working at the special education rehabilitation center and teacherworking at private special education schools in Kayseri city centre and province in 2009-2010education year. 109 teachers (88 working at special education rehabilitation centers andprivate special education schools, 21 working at the state primary schools) working at specialeducation field in Kayseri city center and 15 teachers working at special education field in thethe province (6 working at special education rehabilitation centers and private specialeducation schools, 9 working at state primary schools) are the samples of the research. Threepoint likert questionnaires were used as data collection tool. SPSS 15.00 was used to analyzethe data. Frequency, percentage and mean were calculated and the results were interpreted.As a result of the questionnaire, it was found that in all the learning areas in Turkish(reading and reading comprehension, writing, listenning, speaking, visual reading and visualpresentation), it is more successful to use sound based sentence method in stead of sentenceanalysis method for trainable students with mental disabilities. It was also found that there area lot of problems in literacy training. The most problematic ones are the following; usingroutinised tools and resources in the literacy training, problematic behaviour of the students,students lack of pre-learning literacy skills, differences between the students? disablementtype and degree, parent2s not supporting the students at hıme, parents? disablement type anddegree, parents? not supporting the students at home, parents? not having the information andskills to help the students.Key Words: Trainable Students with Mental Disabilities, Sound Based SentenceMethods, Sentence Analysis Method.