Nizâmü`l-mülk

Abstract

Selçuklu Devleti denildiğinde akla gelen en önemli devlet adamlarından birisi Nizâmü'l-Mülk'tür. İran asıllı bu devlet adamı memuriyeti boyunca hep Türk devletlerine hizmet etmiştir. Alp Arslan ve Melikşah'a vezirlik yapmadan önce Gazneli ve Samanoğulları Devletinde görev yapmış ve Türk devlet teşkilatıyla ilgili öğrendiklerini Selçuklular da geliştirmiştir.Devlet yönetimiyle ilgili Siyasetnâme adında etkili bir kitap yazmış ve bu eser kendinden sonrakilere de örnek teşkil etmiştir. Selçuklu Sultanları bu kitaptaki tavsiyeleri dikkate alarak mümkün mertebe uygulamıştır.Bu çalışmamızda Siyasetnâme'den faydalanarak Nizâmü'l-Mülk'ün teşkilatlanmadaki rolünü ortaya koymaya çalıştık. Vezir eserinde verdiği altın öğütlerle güçlü bir devletin nasıl olması gerektiğini anlatmıştır. Saray adetlerini ve divanları eski Türk devletlerinden alıntılar yaparak dönemin şartlarına göre yeniden düzenlemiştir. Saray görevlilerinin yetkilerini belirlemiştir. Eskiden beri uygulanmakta olan iktâ sistemini Selçuklular'ın ihtiyacına göre yeniden oluşturmuştur. Topraklar askere dağıtılmış böylece mali yükümlülükler azaltılarak ekonomik kalkınmaya yardımcı olunmuştur. Bu sistem sonraki birçok devlet tarafından da uygulanmıştır. Nizâmü'l-Mülk bozuk mezheplerle mücadele etmiştir. Özellikle Batınîlerle mücadele edebilmek için kendi adıyla anılan medreseleri kurmuştur. Bu medreselerde eğitim belirli bir programa bağlanmış ve maddi imkânı olmayan öğrencilere de eğitim imkânı sağlanmıştır. Öğrencilere burs ve yatacak yer tahsis edilmiş böylece derslerinden başka bir şeyi düşünmek zorunda kalmayan gençler rahatlıkla ilim tahsil etmeye başlamıştır. Bu uygulamada diğer devletler tarafından benimsenmiş ve birçok ülkede medrese yapımına hız verilmiştir

One of the most important statesmen of the mind Seljuk Nizâmü'l-Mülk. Turkish states and throughout the state of Iranian origin, the man has served the official functions. Ghaznavid vizier and Samanoğulları Melikşah'a before Alp Arslan and served in the State and Seljuks, Turkish government has also developed what they have learned about.And wrote a book about the effective management of the State Siyasetnâme named his children, this work has set the example. Implemented the recommendations in this book as much as possible, taking into account the Seljuk Sultans.In this study we have tried to reveal the role of Siyasetnâme'den utilizing Nizâmü'l-Mülk'ün teşkilatlanmadaki. Queen's book told how it should be a strong state öğütlerle the gold. Sofas for customs and excerpts from the palace by the former Turkish states and restated under the terms of the period. The palace has determined the powers of officials. From light system has been implemented since the previous re-established according to the needs of the Seljuks. Economic development, thus reducing the financial liabilities of the distributed lands were used to recruit. This system is implemented by many states next. Nizâmü'l-Mulk was fighting sects corrupted. To combat Batınîlerle established madrasas, especially known by his name. This madrassa attached to a particular program of education and training opportunities provided to students without financial opportunity. Allocated to scholarships and house the young people so easily Longer courses have to think about something else began to collect knowledge. The practice adopted by other states and the construction of madrasas have been accelerated in many countries.