Suveydiye ermenileri ve musa dağı olayı

Abstract

SUVEYDİYE ERMENİLERİ VE MUSA DAĞI OLAYIAhmet ACARTarih Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2013Danışman: Doç. Dr. Mustafa ÇOLAKÖZETOsmanlı Devleti'nin 1915 yılında tehcire tabi tuttuğu Ermenilerin içinde Süveydiye Ermenileri de vardır. Süveydiye'den göç ettirilen Ermeniler, burada bulunan Yoğunoluk, Kebusiye, Hacı Habibli, Vakıflı, Bitias ve Hıdır Bey köylerinin tarihin çok önceki devirlerinden bu yana Ermenilere ait olduğunu iddia etmektedirler. Ancak bu köylerin etnik temeli Ermeni olmadığı gibi isimleri de tarihsel süreçte Ermenice bir isimle anılmamıştır. Dolayısıyla Bizans'ın iskân politikası sonucu Kilikya'ya getirilen Ermenilerin bir kısmı oradan Süveydiye'ye göç etmişlerdir.Süveydiye'deki isyan hareketlerini, Meclis-i Mahsus tarafından alınan tedbir kararlarının durduramaması Süveydiye Ermenileri hakkında tehcir kararının alınmasına yol açacaktır. Tehcir kararının alınması ise Süveydiye Ermenilerini isyana sevk edecektir. Osmanlı Devleti'nin tehcir kararına isyan eden Süveydiye Ermenileri 20 Temmuz 1915 tarihinde Musa Dağı'na çıkarak isyan etmişlerdir. 12 Eylül'e kadar dağda kalan Ermeniler 12 Eylül gecesi İtilaf Devletleri'nin gemilerine bindirilerek Mısır'ın Port Said Limanı'na götürülmüşlerdir. Port Said'de Fransız ve İngilizlerin çekişmesine sebep olan bu Ermeniler, orada tarak ve kaşık fabrikalarında çalıştırılmışlardır. Bunun yanında bazı Ermeniler de Mondros Limanı'nın yapımında kullanılmıştır.Ermenilerin tehcire tabi tutulmuş olduklarını Suriye gezisi sırasında öğrenen Franz Werfel bu konuda ?Musa Dağ'da Kırk Gün? adlı bir roman yazar. Bu roman, Osmanlı Devleti'nin Ermenileri tehcire tabi tutarak onları yok etme politikasına giriştiğini iddia etmektedir. Bu romanın Almanya'da satışının serbest olması, Amerika'da 1938 yılında bir filme uyarlanma çalışmaları, aynı yıl İtalya'da operaya uyarlanarak sergilenmesi ve Bulgarların bu roman üzerinden Türkiye'ye bedel ödetmeye çalışmaları sonucunda, Türkiye 1933'te yazılan bu romanın iç ve dış siyasete zarar vereceği düşüncesi ile ilgili ülkelere bu romanın yasaklanması yönünde müracaatlarda bulunmuştur. Türkiye'nin bu çabasını bazı ülkeler olumlu karşılarken bazıları da bu durumla çok ilgilenmemiştir.

SUVEYDIYE ARMENIAN AND THE INCIDENT OF MOUNT MOSESAHMET ACARDepartment of History Master Thesis 2011Supervisor: Assoc. Dr. Mustafa ÇOLAKABSTRACTArmenians of Suveydiye took part in the deportation of the Armenians by Ottoman Empire In 1915. The deported Suveydiye Armenians from Yoğunoluk, Kebusiye, Hacı Habibli, Vakıflı, Bitias and Hıdır Villages on Mount Moses claimed that these villages belonged to Armenians ever after. However, neither the origin of these villages is Armenian, nor the villages were called in Armenian during any historical times. Some of the Suveydiye Armenians who were brought to Cilicia by the relocation policy of the Byzantine Empire migrated to Suveydiye from there.Because the precautionary decisions of the Meclis-i Mahsus (the Parliament) couldn?t stop the rebellions in Suveydiye, the decision of deportation of the Suveydiye Armenians had to be taken by the parliament. This decision would cause further rebellion of the Suveydiye Armenians. Suveydiye Armenians objected to the deportation decision of the Parliament, organized a rebellion and ascended the Mount Moses in July 20th 1915. They stayed there until September 12th, were taken and moved to the Port Said in Egypt by military ships of the Allies, afterwards. Suveydiye Armenians in Port Said, who caused conflicts between the English and the French, were employed in the comb and spoon factories. Some of the Armenians were also made to work in the construction of the Mondros Harbour.Franz Werfel who is the author of the novel of `The Forty Days on Mount Moses`, learned of the deportation of the Armenians during a visit to Syria and decided to write the novel. In this novel he claims that Ottoman Empire deportation policy against Armenians aims at the annihilation of them. The unrestricted sell of this novel in Germany, the attempts of its adaptation for the screens in United States in 1938, the exhibition of the novel as the opera following its adaptation in Italy and the Bulgarian?s efforts to make the Ottomans compensate for the loss of those Armenians through this novel all resulted in Turkey?s calling upon the concerning countries for the ban of that novel written in 1933 with the thought of its potential to do great harm for the interests of both the internal and external politics. While some states responded to that appeal affirmatively, others, on the other hand, didn?t pay much attention.KEY WORDSArmenian, Aleppo, Mount Moses, Suveydiye, Suveydiye Armenians.