Türkiye`de turizm sektörünün iktisadi analizi: Ekonometrik bir uygulama

Abstract

Türkiye ekonomisi açısından turizm sektörü son derece önem arz etmektedir. Dış ticaret açığının kapatılmasında ve döviz temininde turizm gelirleri belirleyici olmaktadır. Çünkü turizm gelirleri toplam ihracat içinde yaklaşık % 20, dış ticaret açıklarını kapatma konusunda da % 40'lık bir paya sahiptir. Bu oranlar büyük rakamlara tekabül etmektedir. Çalışmada Türkiye ekonomisi için bu denli önemli olan turizm piyasasının arz, talep, yatırım ve teşvik yapısı incelenmiştir. Amaç, Türkiye'nin turizm pazarı, arz ve talep kaynakları, yatırım ve teşvik yapısı nedir? Ekonomideki yeri neresidir? Gelecekte nasıl olacaktır? Sorularına cevap bulmaktır. Çalışma; 1985-2015 dönemi Türkiye'nin yedi bölgesine ait turizm verileri ve ülkenin makro ekonomik göstergeleri ile yapılan turizm gelirleri, turist sayısı ve konaklama işletmeleri doluluk oranları analizi ve tahminlerini kapsamaktadır. Ayrıca makro ekonomi anlamında, turizmin GSYH içindeki payı, ihracata oranı, dış ticaret açıklarını kapatma oranı ve istihdama katkıları araştırılmıştır. Çalışmada Türkiye'nin önemli turizm bölgeleri olarak bilinen Akdeniz, Ege ve Marmara bölgeleri de ayrıca mercek altına alınmıştır.Kalkınma Bakanlığı, Merkez Bankası ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan temin edilen makro ekonomi ve turizm verileri ile Regresyon, Box-Jenkins ve ANFIS metotları analiz ve tahmin çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda turizm gelirlerinde yakın gelecekte siyasi, ekonomik ve politik nedenlerle artışlar olmayacağı bulgularına ulaşılmıştır. Daha sonra bulgular yorumlanarak, turizm gelirlerini etkileyen faktörler ve turizmin serilerinin yakın gelecekteki durumu için çözüm ve öneriler getirilmiştir. Konu ile ilgili çözüm ve öneriler; uluslararası ilişkiler, yeni turizm pazarları, yeni turizm türleri ve yeni turizm politikaları üzerine yoğunlaşmıştır. Özellikle Türkiye turizminin genel karakterini ifade eden yaz turizminin çeşitlendirilmesi üzerinde durulmuştur.Anahtar Kelimeler: Türkiye Turizm Gelirleri, Turizm Pazarı, Turizmin Ekonomik Etkileri, ANFIS ve ARIMA metodu.

The tourism sector is of great importance for the Turkish economy. Tourism incomes are determinant in closing foreign trade openness and foreign exchange supply. Because tourism revenues have a share of about 20% in total exports and 40% in closing foreign trade deficits. These ratios correspond to large numbers. In the Study, the supply, demand, investment and incentive structure of the Tourism market, which is so important for the Turkish Economy. Objective: What is Turkey's tourism market, supply and demand sources, investment and incentive structure? What is the place in the economy? How will it be in the future? To find answers to such questions.Study includes: tourism revenues, number of tourists and occupancy rates analysis and estimates. Tourism data and macroeconomic indicators of Turkey for 1985-2015 period were used in the study. Besides in macroeconomic terms, the share of GDP in tourism, the ratio of exports of tourism incomes, the rate of closing foreign trade deficits and the contribution of employment were investigated. Mediterranean, Aegean and Marmara regions, which are known as important tourism regions of Turkey, have also been under investigation.The macroeconomic and tourism data provided by the Ministry of Development, TC Central Bank and the Ministry of Culture and Tourism are used in Regression Box-Jenkins and ANFIS analysis and forecasting applications. As a result of these studies, it has been found that there will be no increases in tourism revenues due to political, economic and political reasons in the near future. Afterward, as a result of the findings, the factors influencing the tourism incomes and the tourism series are interpreted and solutions and suggestions are introduced. The solutions and recommendations on the subject were made on international relations, new tourism markets, new types of tourism and new tourism policies. In particular, the diversification of summer tourism, which is the general characteristic of Turkish tourism, has been emphasized.Key Words: Turkey Tourism Revenues, Tourism Market, Economic Effects of Tourism, ANFIS and ARIMA method.