Konya kapalı havzası kurumuş Hotamış gölü topraklarının fiziksel ve kimyasal özellikleri üzerine bir araştırma

Abstract

74 6. ÖZET Bu araştırmada Türkiye'nin önemli tarımsal yörelerinden biri olan Konya Kapalı Havzasında yer alan Hotamış gölünün kuruması neticesinde tanına açılan bu toprakların önemli fiziksel ve kimyasal özellikleri araş tırılmıştır. Araşurma bölgesini en iyi bir şekilde temsil edebilecek 30 profilden (0 - 20. 20 - 40, 40 - 60, 60 - 80 ve 80 - 120 cm. derinlikten) Hollanda tipi burgu ile 150 toprak örneği alınmıştır. Bu toprak örneklerinin tekstürü elektriki iletkenliği, toplam tuz (%)'si, toprak reaksiyonu (pH), % kireç (CaCO^, alınabilir fosfor (P2Os) organik madde, katyon değiştirme kapasitesi ve değişebilir Na+ yüzdesi tespit edildi. Araştırma bölgesi topraklarında tespit edilen tekstür sınıflan killi, killi tın. tınlı siltli kil kumlu killi tın ve kumlu tın'dır. Bu sınıflar içerisinde killi tekstüre sahip olanlar diğerlerine hakim durumdadır. Topraklann kil fraksiyonları kireç bakımından oldukça zengindir. incelenen topraklann % CaC03 miktarlan % 10.9 - % 51.4 arasında değişmektedir. Toprak numunelerinin % 75'i çok fazla kireç içermektedir. Saturasyon ekstraktlanndaki yapılan ölçmelerde pH değerleri 7.0 ?7.9 arasında değişmektedir. Araştırma topraklarının görüldüğü gibi toprak reaksiyonu nötr ve hafif bazik bir karakter göstermektedir. pH : 6.5 - 7.5 arasında topraktaki hemen hemen tüm bitki besin maddelerinin yarayışlılığı yeterli sayılabilecek düzeydedir. Araştırma topraklaman büyük bir kısmı bitki besin maddelerinin bitkiye yarayışlı ve yeterli bir düzeyde bir toprak reaksiyonu göstermektedir. İncelenen örneklerin organik madde miktarlan % 0.14 ile % 4.31 arasında değişmektedir. Bazı istisnalann dışında organik madde miktan üst katlardan alt katlara doğru belirgin bir şekilde azalmaktadır. Araştırma topraklarının organik madde miktarlan İç Anadolu topraklarının ortalamasının üzerindedir. Sebebi ise yaklaşık 20 sene boyunca su altında kalması ve devamlı suretle bitki ve hayvan artıklarının birikmesidir. Fakat toprak katmanlarında bu bitki ve hayvan artıklan tam olarak parçalanıp ay- nşaıııamıstır.75 Toprak numunelerinin alınabilir fosfor miktarı 0.45 - 14.10 P2O.5 kg/ dekar arasında bulunmuştur. İncelenen toprak numunelerinin hemen hemen hepsinin alınabilir fosfor kapsamı çok düşüktür. Ayrıca topraktaki fazla kireç, yüksek kil miktarı yetersiz nem gibi toprak özellikleri bu bitki besin maddesinin toprakta yeterli düzeyde bulunsa bile bitkilerin ondan yararlanamaması sonucunu meydana getirmektedir. İncelenen toprak örneklerinin saturasyon ekstraktlanndaki elektriki iletkenlik 1.38 - 12.50 mmhos/cm arasında bulunmuştur. Bu toprakların % 66'sının elektriki iletkenliği 4 mmhos/cm'den daha az, % 30'unun elektriki iletkenliği 4-8 mmhos/cm arasında olduğu tespit edilmiştir. Toplam Tuz (%)'si bakımından toprak numuneleri % 86'sı % 0. 15'in altındadır. % 12 si ise % 0.15 - % 0.35 arasındadır. Araştırma topraklarının katyon değiştirme kapasitesi 8.70 meq/ 100 g. - 32.68 meq/ 100 g. arasında değişmektedir. Örneklerinin % 80'inin K.Ü.Ksı 20 - 30 meq/ 100 g. arasındadır. Genel olarak söylemek gerekirse araştırma topraklarının pH'sınm 8.5'un altında olması, elektriki iletkenliğin % 96'sımn 8 mmhos/cm'den düşük olması ve toplam tuz yüzdesinin % 98'inin % 0.35'in altında olması neticesinde herhangi bir tuzluluk problemi mevcut değildir. Ayrıca değişebilir Na+ yüzdesi bütün toprak profillerinde % 15'in altında olduğu için herhangi bir de alkalilik problemi mevcut değildir.

76 7. SUMMARY The main object of this study is to investigate the physical and chemical properties of hotamış Lake of Konya basin.Because this Lake is dried and at present it could be opened for suitable cropping. In order to represent the study area well, 30 soil profiles (i.e 0-20. 20-40. 40-60. 60-80. and 80-120. cm depth) that is 150 soil samples were collected with Holland type auger. Properties, like texture, electrical cond uctivity, pH, CaC03%, organic matter %, available P. cation exchange capacity and exchangeble Na+ % were determined in these soil samples. The soils of the study region varied in texture from clay, clay loam, loam, silty clay, sandy clay loam and sandy. The dominant texture is clay. The CaC03 content of soils varied from 10.9 - 51.4 %. Seventy five percent of the soils were high in CaC03 content. pH of the soils varied from 6.5 - 7.5. Thus the soils were neutral to slight alkaline in reaction. At these pH values most of the plant nutrients are almost in available form. The organic matter content of the soils varied from 0.14 to 4.31 %. With few exceptions, the organic matter content of the surface soil was more as compared to subsoil. The organic matter content of the study soils was a bit more than central Anatolian soils. This is because, these soils remained under water for about 20 years with accumulation of plant and animal residues. The phosphorus content of the soils varied between 0.45 to 14.10 kg P2Os/dec. This shows that the available P. content of these soils are almost low, probably due to high Ca C03 with low soil moisture after drying of the Lake. The electrical conductivity of these soils varied between 1.38 - 12.5 mmhos/cm. About 66 % of the soils had a EC value less than 477 mmhos/cm, whereas 30 % had a EC value which varied between 4-8 mmhos/cm. Keeping im view the EC values, 86 % of the soils had. 0.15 % total salt content, whereas 12 % of the soils had a total salt content varied between 0.15 - 0.35% The exchangable Na+ content of the soil profiles were below than 15 %.The cation exchange capacity of the soils varied between 8.7 to 32.68 meq/100 gram soil. About 80 % of the soils had a C.E.C. value ranged between 20-30 meq/100 gram soils. In general soils were clay in texture with highly calcerous in nature, Having a pH values below than 8.5. About 96 % of the soils had a. E.C. Values below than 8 mmhos/cm and almost all soils had less than 15 % exchangeble Na+ According to these results, the study soils have no problem of salinity, and alkalinity. These soils could be put under suitable cropping with the provision of irrigation and drainage.