Tokat Kazova yöresi topraklarında tuz dinamiği ve sodikleşme eğiliminin belirlenmesi

Abstract

oz TOKAT KAVOVA YÖRESİ TOPRAKLARINDA TUZ DİNAMİ?İ VE SODİKLEŞME E?İLİMİNİN BELİRLENMESİ KADİR SALTALI Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilmleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ Danışman : Prof.Dr.M.Rıfat DERİCİ Jüri : Prof.Dr.M.Rıfat DERİCİ ^e^^di Prof.Dr. Mustafa KILIÇ <^£ ^ Doç.Dr. Alper DURAK ^^cLmjA Bu araştırmanın amacı; Kazova yöresi topraklarının tuzluluk-sodiklik durumunu, mevsimsel ve yersel (spatial) değişimlerini ve toprakların sodikleşme eğilimini belirlemektir. Genel olarak (A3 nolu profil hariç), araştırma alanında tuzluluk sorununa rastlanmamıştır. Araştırma alanında sodiklik sorunu 0-15 cm'de yoktur. Sodiklik sorunu 15-30 cm'de bazı profillerde bulunurken, diğer profillerde ise potansiyel bir tehlike olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplam profillerin yaklaşık yarısının 30-60, 60-90 ve 90-120 cm toprak derinliklerinde sodiklik sorunu mevcuttur. Deneysel olarak bulunan ESR-SAR değerlerinden hesaplanan ve toprakların sodikleşmeye karşı eğilimlerinin bir göstergesi olarak nitelendirilen Gapon Katsayısı (Kg) 0.0041 ile 0.0264 arasında değişmekte olup 30-60cm'de ise en yüksektir. Bütün profillerin her katmanı için hesaplanan Kg değerlerinin 1994 yılına göre 1995 yılında daha yüksek çıkması, topraklarda sodikleşme eğiliminin bir göstergesidir. Bozulmuş toprak örneklerinde yapılan hidrolik iletkenlik testleri 30-60 cm'de hidrolik iletkenliğin killerin dispersiyonundan dolayı çok yavaş olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Tuz, ESP, ESR, SAR, Kg (Gapon Katsayısı)

ABSTRACT A STUDY ON SALT DYNAMICS AND DETERMINATION OF TENDENCY FOR ALKALINIZATION OF TOKAT - KAZOVA SOILS KADİR SALTALI Gaziosmanpaşa ÜniversityGraduate School of Natural and Applied Science Department of Soil Science PhD. Thesis 1996 Supervisor : Prof.Dr.M.Rıfat DERİCİ ^ Jury : Prof.Dr.M.Rıfat DERİCİ ^^^^^^T : Prof.Dr.Mustafa KILIÇ ^^2^&£^-^ « : Asoc.Prof.Dr. Alper DURAK y^cJuA^ysA ABSTRACT In this research work the seasonal and spatial changes in the salinity and sodicity status and sodicification tendencies of the soils in the Kazova plain were determined. Generally, no problem of (except profile A3) salinity was observed. There is no problem of sodicity in the 0-15 cm depth. However, this problem is extended to 15-30 cm depth of some profiles. Rest of the profiles have potential sodicity hazard and half of the profiles of the depths at 30-60, 60-90 and 90-120 cm are already sodic in varying degrees. The Gapon Coefficient (Kg) calculated from the experimental ESR and SAR values varied between 0.0041 and 0.0264. The Kg values which are the indicators of the sodification tendencies of soils are the highest in 30-60 cm depts of the profiles. Furthermore, the overall Kg calculated for 1995 was higher than that of 1994 indicating a general increase in the sodicifications tendency. Hydrolic conductivity measurements on disturbed soil samples indicate that the hydrolic conductivity rates in the 30-60 cm zone were severaly reduced most probably due to the dispersion of the clay fraction. Keywords : Salt, ESP.ESR.SAR, Kg (Gapon Coefficient)