Türkiye`de kimyasal gübrede uygulanan liberiralizasyon politikasının (1986) öncesi ve sonrası dönemlerdeki durumun karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TÜRKİYE'DE KİMYASAL GÜBREDE UYGULANAN LİBERALİZASYON POLİTİKASININ (1986) ÖNCESİ ve SONRASI DÖNEMLERDEKİ DURUMUNUN KARŞILAŞTIRILMASI Ülkü ÖZDEMİR Gaziosmanpaşa üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Danışman t Doç. Dr. Zafer GÜRLER 1996, Sayfa t 100 Jüri ı Doç. Dr. Zafer GÜRLER Doç. Dr. Kemal ESENGÜN Doç. Dr. Osman KARKACIER Bu araştırmada, Türkiye'de, kimyasal gübrede liberali- zasyon politikası incelenmiştir. Bunun bir sonucu olarak; 1979-1994 yılları arasındaki süreç araştırmaya konu edil miştir. 1994 yılı verilerine göre Türkiye'de gübre üretimi bitki besin maddesi olarak 1 102 004 ton'dur. Buna karşılık aynı yıl gübre kullanımı 1 507 231 ton'dur. üretimin kulla nımı karşılama oranı 1979-1994 yılları arasındaki dönemde ortalama % 80 'dir. Türkiye'de 1994 yılı verilerine göre bitki besin maddesi olarak gübre kullanımı 54 kg/ha' dır. 1986 yılından önce gübre dağıtımı ve pazarlaması tamamen kamu kuruluşlarınca yapılmıştır. 1986 'da uygulamaya konulan liberalizasyon politikası ile kamu kuruluşlarının payı % 40 'a kadar düşmüştür. 1994 yılında gübreye yapılan destekleme ödemeleri 7,4 trilyon TL 'ye ulaşmıştır. Ziraat Bankası tarafından verilen toplam tarımsal sübvansiyon içerisinde gübre, % 80 'in üzerinde bir payla en yüksek orana sahiptir. ANAHTAR KELİMELER t Gübre, kimyasal gübreler, gübre sanayii, gübre üretimi, gübre hammaddeleri, gübre sübvansiyonu, fiziki kullanım, bitki besin maddesi.

II ABSTRACT Masters Thesis THE COMPORISON OF THE LIBERATION POLICY BEFORE AND BEYOND TERMS OF (1986) ON CHEMICAL FERTILIZER IN TURKEY Ülkü ÖZDEMİR Gaziosmanpaşa Univeslty Graduate School of Natural and Applied Science Agricultural Economics Department Supervisor s Assoc. Prof. Zafer GÜRLER 1996, Pageı 100 Jüri i Assoc. Prof. Zafer GÜRLER Assoc. Prof. Kemal ESENGÜN Assoc. Prof. Osman KARGACIER In this study, the liberation policy on chemical ferti lizer in Turkey has been researched. As a result of this, the period between 1979-94 chose as subject of the researching. According to the 1994 data, the production of fertilizer in Turkey as a nutritient is 1 102 004 tones. Despite this, the usage of fertilizer is 1 507 231 including tones, the componsate rate of production is avarage 80 % whichnperiod between 1979-1994 usage of fertilizer as nutrient in Turkey is about 54 kg/ha according to 1994 data. Before 1986, marketing and distribution of fertilizer had been completely done by public establishments. Portion of puplic establishments decreased until 40 % by the proc- tising of liberation on policy, in 1986. In 1994, payments of public support for fertilizer rea ched 7,4 trillion TL's. Above its 80 % portion, fertilizer had the highest rate in agricultural subvantion which was given by the Agriculture Bank (Ziraat Bankası). KEY WORDS s Fertilizer, chemical fertilizers, the fertilizer industry, fertilizer production, fertilizer raw materials, fertilizer subsidy, physical consump tion, nutritient.