Kayeri ve Nevşehir yöresinde yonca tohum üretim alanlarında görülen virüs ve virüs benzeri hastalıkların tanıları ve tohum sertifikasyon özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET KAYSERİ VE NEVŞEHİR YÖRESİNDE YONCA TOHUM ÜRETİM ALANLARINDA GÖRÜLEN VİRÜS VE VİRÜS BENZERİ HASTALIKLARIN TANILARI VE TOHUM SERTİFİKASYON ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Havva İLBAGI Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 1997, 67 sayfa Danışman : Prof. Dr. Ahmet ÇITIR Jüri : Prof. Dr. Ahmet ÇITIR : Yrd. Doç. Dr. Nihal ÖZDER : Yrd. Doç. Dr. Adnan KARA Kayseri ve Nevşehir'in yonca tohum üretim bölgelerinde 1995-1996 yıllan boyunca yürütülen bu çalışmada, yonca tohum üretimini olumsuz yönde etkileyen virus ve virus benzeri hastalıklar incelenmiştir. Yörede yaygın olarak saptanan, yonca mozayik hastalığı dışında virus benzeri hastalıklar olarak cadı süpürgesi, küçük yaprak oluşumu, sanlık, kloroz, albinizm ve bitki ölümleri gibi belirtiler de gözlenmiştir. Mikoplazmik etmenlerin neden olduğu yonca küçük yaprak ve cadı süpürgesi yanında soğan sak nematodu Ditylenchus üispaci (Kühn) Filipjev'in yonca sürgünlerinde albinizm ve cüceliğe neden olduğu görülmüştür. Sanlık ve kloroza hopper burn= yaprak pire yanıklığı ile Empoasca spp.(Cicadellidae-Homoptera) ve Psammotettix striatus (Linneaus, 1758)(CicadelIidae- Homoptera)'nın neden olduğu sanılmaktadır. Yonca tohum üretim alanlarında rastlanan lokal bitki ölümlerinin ise sulama hatasından kaynaklanan boğulmalar olduğu saptanmıştır. Yörede yonca tohum üretimi yapılan tüm tarlalarda görülen ve % 3-21 oranlarında tohumla taşındığı saptanan mozayik hastalık etmeni, biyolojik ve serolojik testler sonucuII yonca mozayik vims alfamovirusu (AMV) olarak tanılanmıştır. Yörede toplanan yaprak ve tohum örneklerinde yonca mozayik virusu (AMV)'nu tanılamak amacıyla indikatör bitkiler ve DAS-ELISA test tekniği yöntemi kullanılmıştır. Sonuçta yonca tohum verimi ve kalitesini önemli ölçüde düşüren yonca mozayik virüsünün adi mozayik izolatı ile san mozayik izolatı tanılanmıştır. Araştırma bölgesinde üretilen yonca tohumlan yasal sertifikasyon standartlarına göre değerlendirildiğinde, bu tohumlardan çok azının asgari ölçüleri tutturabildikleri görülmüştür. Üretici depolarından alınan tohum örneklerinin tamamında çimlenme oranlan standartın üzerinde iken ancak dört örneğin saf tohum içeriği % 98 üzerinde bulunmuştur. Geriye kalan 35 örnekte ise en az 18 ayrı yabancıot türünün tohumlarını içerdikleri gibi, bunlardan 6 adedinin de Cuscuta campeslris Yüncker tarla küskütü (iri tohumlu küsküt), Cuscuta epithymum (L.) Murr. üçgül küskütü (küçük tohumlu küsküt) ve Konya küskütü tohumlarını içerdikleri saptanmıştır. Çalışma sonunda yonca tohum üretim alanlarındaki virus ve virus benzeri hastalıkların kontrolü ile tohum kalitesini yükseltmek amacıyla yonca tohum üreticileri ve uygulayıcı kamu kuruluşları için kısa ve uzun vadeli olarak yerine getirilmesi gereken bazı önerilerde bulunulmuştur.

Ill ABSTRACT IDENTIFICATION OF VIRUS AND VIRUS-LIKE DISEASES OF ALFALFA IN ALFALFA SEED PRODUCTION AREAS OF KAYSERİ AND NEVŞEHİR AND THE SEED CERTIFICATION FEATURES OF SEED YIELD Havva ILBAGI Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Plant Protection Master Thesis 1997,67 page Supervisor : Prof. Dr. Ahmet ÇITIR Jury : Prof. Dr. Ahmet ÇITIR : Asst. Prof. Dr. Nihal ÖZDER : Asst. Prof. Dr. Adnan KARA Preliminary investigationus of virus and virus-like diseases on Alfalfa seed production fields in Kayseri and Nevşehir Regions were conducted in 1995 and 1996. Beside the prevailing mosaic infection on Alfalfa; witches broom, little leaf, yellowing, chlorosis, albinizm hopper burn, girdling and death of whole plant symptoms were observed. Little leaf and witches broom were caused by mycoplosmas as onion seedling nematode Ditylenchus Jipsaci (Kiihn) Filipjev was identified responsible agent for the albinizm of alfalfa plants. Yellowing, hopper burn, girdling and chlorosis have been caused by the species of Empoasca spp. and Psammo/ettix striatus (Linneaus, 1758) (Cicadellidae-Homoptera). As a result of improper irrigations, alfalfa plant deaths were common as local field patches in whole area. Prevailing lucerne mosaic disease which was determined as 3-21 % seed transmissible caused by Alfalfa mosaic virus alfamovirus (AMV) as a result of biological and serological tests. Alfalfa mosaic virus (AMV) was identified in both; leaf and seed samples by utilizing indicator test plants and DAS-ELISA serological test technique. Two isolates of Alfalfa mosaic virus (AMV); namely common mosaic and yellow mosaic were obtained and both of them have reduced the lucerne seed yields and the quality of themIV considerably. By evaluating the alfalfa seed quality according to the legal standarts; very few of those lucerne seed samples met the requirements at minimum level. All of the seed samples have revealed over 85 % germination rate as four samples containing over 98 % pure seeds. Rest of them have contained at least 1 8 species of weed seeds. Beside this 6 lucerne seed samples have been contaminated by CusaUa campestris Yuncker, Cııscııta epithymum (L) Murr. and local Konya cuscuta seeds. At the and of this study; some practical and applicable control measures were advised to growers in order to control virus and virus-like diseases in lucerne seed production area and to improve their seed quality for certification.