Tokat bölgesi büyük toprak gruplarında çinko adsorpsiyon ve desorpsiyonu

Abstract

ÖZET TOKAT BÖLGESİ BÜYÜK TOPRAK GRUPLARINDA ÇİNKO ADSORPSİYON VE DESORPSİYONU Ali Volkan BİLGİLİ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2001, 55 sayfa Danışman : Doç. Dr. Kadir SALTALI Jüri : Doç. Dr. Kadir SALTALI Jüri : Yrd. Doç. Dr. Sabit ERŞAHİN Jüri : Yrd. Doç. Dr. Kadir YILMAZ Bu araştı miada, Tokat Bölgesi büjoik toprak gruplarından seçilen 6 adet yüzey toprağının çinko adsorpsiyon-desorpsiyon özellikleri saptanmış ve bu özelliklerle toprakların bazı fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri arasındaki ilişkiler ortaya koyulmuştur. Çinko adsorbsiyon verileri altı büyük toprak grubu için Langmuir adsorbsiyon izotermine uymuştur ve C/x/m ve C değerlerinin korelasyonu ile gösterilmiştir. İzoterm farklı iki tip adsorbsiyon taraflarını gösterir biçimde iki linear kısım oluşmuştur. Bu sonuçlar Langmuir adsorbsiyon izoterminin, toprakların Zn' yu adsorbe edebilme kapasitesi ve Zn' nun topraklara bağlanma enerjisinin ölçülmesinde kullanılabileceğini göstermiştir. Hem adsorpsiyon kapasitesi hem de çinkonun bağlanma enerjisi, kil, organik madde ve kireççe zengin topraklarda daha yüksek bulunmuştur. Adsorbsiyon kapasiteleri II. bölge için daha yüksekken, bağlanma enerjileri I. bölge için daha yüksektir. Daha yüksek b değerleri yüksek kireç ve kil içeriğine bağlı olarak değişirken KDK, kil muhtevası, kil mineralojisi ve organik madde miktarınında enerji katsayıları ile ilişkili olduğu görülmüştür. Topraklarda adsorbe edilen çinkonun büyük bir kısmı farklı ekstrakte ediciler (0.5 M CaCI2, 4 M MgCl2, 0.005 M DTPA ve 0.1 N HCI) ile ekstrakte edilebilmiştir ve araştırmada kullanılan toprakların hepsinde adsorbe edilen Zn' nun çok büyük bir kısmının DTPA' da ekstrakte edilebilir yani bitkilerce alınabilir formda olduğu bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Çinko, adsorpsiyon, desorpsiyon, toprak özellikleri.

ABSTRACT ZINC ADSORPTION AND DESORPTION IN GREAT SOIL GROUPS OF TOKAT REGION Ali Volkan BELGELİ GAZİOSMANPAŞA UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE DEPARTMENT OF SOIL SCIENCE MASTER THESIS 2001, 55 pages Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Kadir SALTALI Jury: Assoc. Prof. Dr. Kadir SALTALI Jury: Asst. Prof. Dr. Sabit ERŞAHİN Jury: Asst. Prof. Dr. Kadir YELMAZ In this study, Zinc adsorption-desorption characteristics of six top soils selected from great soil groups of the Tokat region were determined and the relationship between these characteristics and some physical, chemical and mineralogical properties of soils were examined. Zinc adsorption data for six soils confirmed to the Langmuir adsorption isotherm and significant correlation was found between C/x/m and C. The curves were split into two linear portions representing two different types of adsorption sites. The result revealed that Langmuir adsorption isotherms could be applied to determine the capacity of the soils to adsorb Zn and bonding energy. Both the adsorption capacity and the bonding energy for Zn was found to be greater for soils high in clay, CaC03 content and organic matter. The adsorption capacity was greater for part 2 sites, while the bonding energy higher for part 1 sites. While the higher b values coupled with high CaC03 content and clay content, CEC (Cation Exchange Capacity), clay mineralogy, clay and organic matter content was related to the bonding energy. Considerable amount of adsorbed Zn could be extracted by different extractors (0.5 M CaCI2, 4M MgCI2, 0.005 M DTP A, 0.1 N HCI), and it was found that in all soil groups used in research, the high part of adsorbed Zn was in form to be extractable by DTP A, which is available for plants. Key Words : Zinc, adsorption, desorption, soil properties.