Tokat`ta doğal olarak yetişen üvez (Sorbus domestica L.) genotiplerinin seleksiyonu

Abstract

Bu araştırma Tokat merkez, ilçe ve köylerinde doğal olarak yetişen üvez genotiplerinin; genetik popülasyonunu belirlemek, bu genetik kaynak içerisinden ümitvar olan üstün özellikli genotipleri seçmek ve seleksiyon kriterleri açısından değerlendirmek amacıyla 2008-2011 yıllları arasında yapılmıştır. Survey yapılan alanlarda mevcut üvez bitki sayısınıns 2275 adet olduğu belirlenmiştir. Bu tipler içerisinden ön seleksiyonla 304 adet genotip seçilmiş ve detaylı özellikleri incelenmiştir. Bu değerlendirmeler sonucu üstün özellikli 10 genotip seçilmiş ve çeşit adayı olarak belirlenmiştir.Araştırma sonucu seçilen 10 adet ümitvar genotip bitki gelişme kuvvetleri bakımından incelendiğinde 2 genotip çok zayıf, 4 genotip zayıf, 1 genotip orta ve 3 genotip kuvvetli gelişme gösterdiği, aynı zamanda genotiplerin tamamının kısmi periyodisite gösteren genotipler olduğu belirlenmiştir. Genotiplerin meyve verimleri yüksek olarak tespit edilmiştir. Meyve ağırlıkları yıllara ve genotiplere göre ortalama 9.69-36.28 g arasında, toplam kuru madde miktarları % 30.10-41.48 arasında tespit edilmiştir. Suda çözünebilir kuru madde miktarları yıllara ve genotiplere göre, ağaç olumu döneminde ortalama %17.65-35.40, tüketim olumu döneminde ortalama %18.05-29.70 olarak tespit edilmiştir. Vitamin-C miktarları ağaç olumu döneminde 297.42 – 318.94 mg/kg arasında, tüketim olumu döneminde 329.42-384.72 mg/kg arasında belirlenirken, meyvelerin toplam fenolik madde miktarları ise yıllara ve genotiplere göre, ağaç olumu döneminde 105.10-206.85 mg/100 g, tüketim olumu döneminde 84.08-137.51 mg/100 g arasında belirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Seleksiyon, Tokat, Üvez, Popülasyon, Pomolojik özellik, Fenolojik özellik

This study was carried out during 2008-2011 years in order to determine genetic population of Service tree naturally grown Tokat region, and also, to select genotypes from the resources in terms of selection criteria, adopted for the study. During the surveys, 304 genotypes out of 2275 genotypes recorded in the region were pre-selected for further detailed characterization. According to detailed characterization, 10 genotypes were selected as candidate for cultivars.Among the 10 candidate genotypes, 2 genotypes were very weak, 4 genotypes were weak, 1 genotype was medium growth and 3 genotypes were strong growth according plant growth strength. All candidate genotypes showed periodicity and the yields of all candidates categorized as high.According to years and genotypes, the average fruit weights were in the range of 9.69-36.28 g and the total amount of dry matter also ranged from 30.10% to 41.48%. Soluble solid content was ranged from 17.65% to 35.40% at tree ripe period, and from 18.05% to 29.70% at consumption ripe stage according to the years and genotypes. While vitamin C contents and total phenolic contents in fruits were in the range of 297.42 - 318.94 mg / kg and in the range of 105.10-206.85 mg/100 g at tree ripe period, those ranged from 329.42 to 384.72 mg / kg and form 84.08 to 137.51 mg/100 g, respectively.Anahtar kelimeler: Selection, Service tree, Population, Pomological, Phenological,