Tokat-Kazova şartlarında yazlık ve kışlık olarak yetiştirilen bazı makarnalık buğday (Triticum durum L.) çeşit ve hatlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Farklı makarnalık buğday çeşit/hatlarının kışlık ve yazlık ekim zamanlarının verim, verim unsurları ve bazı kalite karakterleri üzerine etkilerinin araştırılması amacıyla, 2014-2015 yılları yetiştirme sezonunda Tokat-Kazova'da yürütülmüştür. Tarla denemeleri; 3 tekerrürlü, 2 ana (kışlık ve yazlık ekim dönemleri), 20 çeşit/hat konulu olacak şekilde, tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Kışlık ekim ve yazlık ekimde çeşit/hatların sırasıyla ortalaması, başaklanma süresi 161 ile 69 gün, olgunlaşma süresi 207 ile 114 gün, bitki boyu 90.5 ile 61.9 cm, metrekarede başak sayısı 703 ile 488 adet, başak uzunluğu 7.4 ile 5.8 cm, başakta tane sayısı 43 ile 31 adet, tek başak verimi 1.89 ile 1.44 g, bin tane ağırlığı 43 ile 42 g, tane verimi 517.0 ile 274.8 kg/da, toplam verim 1348 ile 641 kg/da, sedimantasyon değeri 18.9 ile 17.9 ml, camsılık oranı % 97.0 ile 96.9, hektolitre ağırlığı 80.4 ile 80.9 kg, hasat indeksi % 38.5 ile 42.6 ve protein içeriği % 12.3 ile 12.7 olarak belirlenmiştir. Çalışmada incelenen tüm özellikler bakımından her iki denemede de genotipler arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Kışlık ve yazlık ekimde en yüksek dekara tane verimi Sarıçanak 98 (sırasıyla 639.7-350.0 kg) çeşidinden elde edilirken, yazlık ekimde ise çeşitlerden Eyyubi, Altın 40/98, Harran-95 ve Sarıçanak 98 (sırasıyla 364.6, 357.0, 346.5 ve 350.0 kg) hatlardan ise ICARDA kökenli Hat-7 (348.2 kg/da) ilk sıralarda yer almışlardır. Ayrıca, kışlık ekimde en yüksek protein oranı Mirzabey 2000 (% 13.8), yazlık ekimde ise Eminbey (% 14.5) çeşidinden elde edilmiş olup, her iki ekim zamanında da Altın 40/98 çeşidi sedimantasyon değeri (sırasıyla 21.0, 20.0 ml) bakımından öne çıkmıştır.

This research was conducted to investigate yield, yield components and some quality characters of winter and spring sowing time of different durum wheat cultivars/lines in Tokat-Kazova conditions during 2014-2015 growing season. Field tests; 3 replication, 2 main (winter and spring sowing periods), 20 cultivar/line topical to be, was founded according to Randomized Complete Block Design. In the winter and spring sowing respectively the average of cultivars/lines, heading period 161 and 69 day, ripening period 207 and 114 day, plant height 90.5 and 61.9 cm, the number of spike per square meter 703 and 488 number, spike length 7.4 and 5.8 cm, the number of kernels per spike 43 and 31 number, single spike yield 1.89 and 1.44 g, thousand-seed weight 43 and 42 g, grain yield 517.0 and 274.8 kg/da, total yield 1348 and 641 kg/da, sedimentation value 18.9 and 17.9 ml, vitreousness 97.0 and 96.9 %, test weight 80.4 and 80.9 kg, harvest index 38.5 and 42.6 % and protein content 12.3 and 12.7 % was determined. In the experiment, significant differences were determined among genotypes in investigated all traits. In the winter and spring sowing, while the highest grain yield per decare was obtained from Sarıçanak 98 (respectively 639.7-350.0 kg), in the spring sowing from cultivars Eyyubi, Altın 40/98, Harran-95 ve Sarıçanak 98 (respectively 364.6, 357.0, 346.5 and 350.0 kg), from lines origin of ICARDA Hat-7 (348.2 kg) took in the first place. Also the highest protein content were obtained at winter sowing from Mirzabey 2000 (13.8 %), at spring sowing from Eminbey (14.5 %), in the both sowing Altın 40/98 variety were prominent in terms of sedimentation value (respectively 21.0-20.0 ml).