Eğitim konulu Cumhuriyet Dönemi Türk romanlarında söz varlığı

Abstract

Tanzimat'la birlikte yeni bir tür olarak Türk edebiyatına dahil olan roman, toplumun tüm durumlarını tahkiyeli biçimde ele alması ve çoğu zaman gerçeklik derecesi tarihi belgelere yaklaşan bir tür olması hasebiyle önemli bir kültürel aynadır. Bu kültürel ayna, toplumsal durumu izah eden bir vesikadan ziyade içinden türediği toplumun dilini de içeren karmaşık ve çok yönlü bir belgedir. İçinde toplumun aksayan ve iyi işleyen yönleri anlatılırken, deyimlerin, terimlerin, yöreye veya kişiye özgü söylemlerin de bulunduğu zengin bir dilsel dünya da barındırır. Hem romanların içeriği hem de dili çeşitli incelemelere ve tasniflere tabi tutulabilir. Bu çalışmada romanların içeriği tematik bir sınıflandırmaya tabi tutulmuş ve eğitim kategorisine dahil olabilecekler ele alınmıştır. Sonra Türk eğitim sistemi göz önünde bulundurularak romanlar, tematik açıdan beş gruba ayrılmıştır. Bunlar; ilkokul, köy enstitüleri, lise, üniversite, öğretmenleri ele alan romanlardır. Türk edebiyatında eğitimin bu beş durumunu ele alan otuz civarında roman bulunmaktadır. Bu sayı araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Ancak evrenin bütününü değerlendirmenin zorluğu dikkate alınmış ve her durum için iki roman belirlenerek araştırmanın alanı sınırlandırılmışır. Belirlenen bu on roman; Havada Bulut Yok, Hababam Sınıfı, Bozkırdaki Çekirdek, Onuncu Köy, Sessiz Ev, Sahnenin Dışındakiler, Ölmeye Yatmak, Bir Bilim Adamının Romanı, Yeşil Gece, Vurun Kahpeye romanlarıdır. Romanlar, belge tarama yoluyla ele alınmış ve doküman analizi yapılarak söz varlığı açısından incelenmiştir. Söz varlığı kavramı, Türkçedeki sözcükler, terimler, atasözleri, deyimler, kalıp sözler, ikilemeler olarak tanımlanmıştır. Ele alınan on romanın dili de bu unsurlara ayrıştırılmış ve değerlendirilmiştir. Ancak kendi başlarına anlamı olmayan gramatikal yapılar (edat, bağlaç, ünlem) tasnif dışı tutulmuştur. Söz varlığı unsurları hem sıklıkları bakımından hem de alfabetik olarak listelenmiştir. Sıklık ile en çok kullanılan unsurların tespit edilmesi, Alfabetik sıralama ile de kullanılan söz varlığı unsurlarına kolay erişimin sağlanması amaçlanmıştır.Buna göre romanlarda en çok temel söz varlığı başlığı altında toplanan isimlere ulaşılmıştır. Aynı zamanda zengin bir fiil ve deyim kullanımı da mevcuttur. İncelenen on romanın söz varlığı sayısal ifadelere döküldüğünde en çok söz varlığı unsuru Sahnenin Dışındakiler romanına aittir. Bu romanda toplam 3698 söz bulunmaktadır. Bu sözcüklerin 2273'sı temel söz varlığı, 907'si fiil, 159'u terim, 181'i ikileme, 155'i deyim, 2'si argo, 11'i kalıp ifade, 10'u eğitimle ilgilidir. On roman arasında en az söz varlığına sahip roman ise Vurun Kahpeye'dir. Bu romanda toplam 2639 söz varlığı unsuru bulunmaktadır. Bu unsurların 1518'i temel söz varlığı, 734'ü fiil, 29'u terim, 74'ü ikileme, 252'si deyim, 5'i argo, 15'i kalıp ifade, 12'si eğitimle ilgilidir.2005'te tematik bir eğitimi esas alan Türkiye'de, sınıf düzeylerine göre dağıtılmış temalara uygun metinlerin tespiti ve bu metinlerin kelime öğretimi açısından uygunluğunun denetlenmesi için söz varlığı çalışmaları büyük önem arz etmektedir. Bu önemin farkına varan akademik çevreler, son yıllarda söz varlığına dayalı çalışmalara yönelmiştir. Hem dil araştırmaları hem de dil eğitimi açısından önemli olan söz varlığı araştırmalarıi son zamanlarda akademik çevreler dikkatini çekmiştir. YÖK veri tabanına kayıtlı 149'u yüksek lisans tezi 26'sı doktora tezi olmak üzere 165 çalışma bulunmaktadır. 2005 öncesinde ise bu sayı 16'dur. Bu çalışmaların daha da artırılması hem dil araştırmaları, hem de edebi metinlerin ilkokul ve ortaokul seviyesinde başta kelime öğretimi olmak üzere dil eğitimine uyarlanması bakımından önemlidir.

Novel, a literary genre that entered Turkish literature in Tanzimat period, is a significant cultural mirror in that it deals with all sorts of conditions in the society in its narrative and often gets close to history writing in terms of its historical truth value. This cultural mirror is not merely a record of societal conditions; it is a complex and multifaceted document that also incorporates the language of the society in which it flourishes. It not only tells the well-functioning and the malfunctioning parts of that society, but also presents a rich linguistic world with idioms, terms, jargons, and local/individual discourses. Both the content and the language of novels can be examined or classified in various ways. The presents study has adopted a thematic classification and has considered novels that can be thematically classified as educational. Then, taking into consideration the Turkish education system, the chosen novels have been divided into five subgroups: Novels that deal with village institutes, high school education, university education, teachers, educational reforms. Approximately thirty novels dealing with these topics have been detected. These novels compose the universe of the present study. Considering the impracticality of including all these novels within one single study, only two novels for each category have been chosen and thereby the scope of the study has been reasonably narrowed down. The ten novels chosen for and included in this study are as follows: Havada Bulut Yok, Hababam Sınıfı, Bozkırdaki Çekirdek, Onuncu Köy, Sessiz Ev, Sahnenin Dışındakiler, Ölmeye Yatmak, Bir Bilim Adamının Romanı, Yeşil Gece, Vurun Kahpeye. The novels have been examined through document-scanning and have been evaluated in terms of vocabulary through analyses.The term `vocabulary` encompasses words, terms, proverbs, idioms, phrasal chunks and reduplications. The language of the novels examined has been divided into these elements and evaluated later. However, grammatical components that do not have meanings on their own (prepositions, particles, conjunctions, exclamations) have been disregarded in the classification. Linguistic elements have been listed both alphabetically and in terms of their frequency. The frequency-based classification has aimed to detect the most widely used elements and the alphabetical classification has been used to enable easy availability for each element.The results show that the novels include mostly nouns, elements that can be regarded as basic vocabulary. Also, one can observe an abundant use of verbs and idioms. When the vocabulary is evaluated numerically, it is observed that the novel Sahnenin Dışındakiler has the highest amount of elements, with the total number of elements being 3698. Within this quantity, 2273 are basic linguistic elements, 907 are verbs, 159 are terms, 181 are reduplications, 155 are idioms, 2 are slang words, 11 are phrasal chunks, and 10 are education-related words. The novel with the least amount of vocabulary within this study has turned out to be Vurun Kahpeye, with the total number of elements being 2639. Among these, 1518 are basic linguistic elements, 734 are verbs, 29 are terms, 74 are reduplications, 252 are idioms, 5 are slang words, 15 are phrasal chunks, and 12 are education-related words.Studies of vocabulary are quite necessary in Turkey, a country which has adopted a thematic education system since 2005, for the selection of texts suitable for the themes chosen for each grade and for the determination of the appropriateness of these texts for vocabulary teaching. Academics that have realized this necessity have been doing research dealing with vocabulary in the past years. To date, 108 out of a total of 165 studies that have to do with vocabulary and that are registered in YÖK database have been carried out after 2005, most of them being very recent studies. An increase in the number of such studies is essential both for the sake of linguistic research and for the adaptation of literary texts for usage in language education, especially in vocabulary teaching, in primary and secondary schools.