Üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bilim insanı imajlarını etkileyen bazı faktörler

Abstract

Bilim toplumların önemli bir parçasıdır. Yaşamımızı önemli derecede etkilemektedir. Bu nedenle bilimi ve bilim insanlarını anlamak her birey için önemlidir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajlarını ortaya çıkarmak olmuştur. Çalışma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi'nin Fen Edebiyat Fakültesi, Eğitim Fakültesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi ve İktisadi İdari Bilimler Fakültesi olmak üzere toplamda dört ayrı fakültesinin 13 farklı bölümünde uygulanmıştır. Bu bölümlerden toplamda 772, 3. ve 4. sınıf üniversite öğrencisi çalışmaya katılmıştır. Bu çalışma, bir grubun belirli özelliklerini belirlemek amacıyla verilerin toplanmasına dayanan tarama araştırması şeklinde yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak Bir Bilim İnsanı Çiz Testi (DAST: Draw A Scientist Test) kullanılmıştır. Öğrencilere işi başında çalışan bir bilim insanını ziyaret edeceklerini düşünmelerini ve bu bilim insanının nasıl çalıştığını ve neler yaptığını mümkün olduğunca detaylandırarak çizmeleri istenmiştir. Katılımcı çizimleri üç aşamada analiz edilmiştir. İlk olarak Finson, Beaver ve Cramond (1995) tarafından geliştirilen Bilim İnsanı Çizim Kontrol Listesi (DAST-C: Draw A Scientist Checklist) kullanılmıştır. İkinci olarak ise veri toplama aracından (DAST) elde dilen verileri daha anlamlı hale getirebilmek amacıyla Ruiz- Mallen ve Escales (2012) tarafından geliştirilen kodlama cetvelinden yararlanılmıştır. Bu cetvelin kullanılabilmesi için yedi alan uzmanın görüşleri alınarak bazı değişiklikler yapılmış ve kodlama cetveli revize edilmiştir (RME-C). Son olarak ise DAST-C ve RME-C' de yer bulmayan ancak katılımcıların çizdikleri resimler üzerinde yapılan içerik analizinde ortaya çıkan veriler analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre katılımcıların genel olarak geleneksel bilim insanı imajından uzak oldukları ve çoğunlukla bilim insanı olarak kendi bölümlerindeki öğretim elemanlarını çizdikleri tespit edilmiştir. DAST-C'ye göre katılımcıların bilim insanı imajları, cinsiyetlerine göre anlamlı olarak farklılık gösterirken, RME-C'ye göre anlamlı bir farklılık göstermediği anlaşılmıştır. Çalışmada ayrıca katılımcıların bilim insanı imajlarının, öğrenim gördükleri alanlara göre anlamlı şekilde farklılaşıp farklılaşmadığı da test edilmiştir. Bulgular hem DAST-C hem de RME-C'ye göre sosyal ve sayısal alan öğrencilerinin ortalama puanlarının birbirine çok yakın olduğu ve katılımcıların bilim insanı imajlarının öğrenim gördükleri alanlara göre anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Son olarak ise katılımcıların sınıf düzeylerine göre bilim insanı imajlarında anlamlı bir farklılık olup olmadığı test edilmiştir. Bulgular farklı sınıf düzeyindeki öğrencilerin bilim insanı imajlarının birbirine çok yakın olduğunu ve sınıf düzeyine göre anlamlı farklılık oluşmadığını ortaya koymuştur. Genel olarak, çalışmanın sonuçları üniversite öğrencilerinin bilim insanlarıyla etkileşim içinde olmalarının onların bilim insanı imajının şekillenmesinde önemli bir rol oynadığına işaret etmiştir. Bu durumdan yola çıkarak bilim insanı imajının doğru şekillenmesi adına bilim insanlarının okullar ve diğer kurumlarla daha çok etkileşim içinde olması önerilmektedir. Ayrıca görsel ve işitsel medya aracılığıyla tek tip bilim insanları olmadığı, kadınlarının da bilim insanı olabileceği gibi vurguların yapılması da önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Bilim insanı, üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajları, DAST, DAST-C

Science is an important part of the societies and has a significant impact on our lives. Therefore it is important to understand the scientists and science for each individual. The aim of this research was to reveal the stereotype scientists images from the perspective undergraduate students. This study was conducted at four different faculties and 13 departments at Gaziosmanpaşa University, including Faculty of Arts and Sciences, Faculty of Education, Faculty of Natural Sciences and Engineering and Faculty of Economic and Administrative Sciences. From these departments, the total of 772, 3rd and 4th grade students participated to the study. The study was conducted as a survey to determine the specific characteristics of a group. In this study, data were collected using the `Draw a scientist test` (DAST). The students were asked to think about visiting to a scientist who is on work and to draw how the scientist works in a as much detaile as possible. Participants' drawings were analyzed in three stages. Firstly, Draw a Scientist Checklist (DAST-C) which was developed by Finson, Beaver and Cramond (1995) was used. Secondly, in order to make it derived from our data collection tool (DAST) more meaningful, benefited from the coding table which was developed by Ruiz Mallen ve Escales (2012). Seven expert opinions were taken for the use of this coding table (RME-C) and revised for the final version. Finally, students' drawings, which couldn't find a place at the DAST and RME-C, were qualitatively analyzed. According to the results of the analyses, participants were found to be far from the traditional image of scientists. It was seen that participants mostly drew their own teaching staff in their departments as scientist. It was understood that scientist image of the participants differed meaningfully according to gender when using the DAST-C scores, but it didn't differ meaningfully according to gender when using the RME-C scores. In this study, it was also tested that if the image of the scientist differ according to the participants' departments. It was understood that according to both the DAST-C and RME-C scores, social and science field students' average scores were very close to each other and scientist image of the participants didn't differ meaningfully according to fields at which they are studying at the university. Finally, it was tested that if there is a meaningful difference according to the grade level of the participants. Results showed that scientist images of the participants who are at different grade levels were very close to each other and there wasn't a meaningful difference according to grade level. The results of the research showed that the face to face interaction with the scientists has an important role to form the right image of scientists for undergraduates. Within this situation, in the name of forming the right image of scientists, they (the scientists) need to keep in touch with the schools and other institutions more often. Besides, it is sorely emphasized by means of multimedia channels that not just men but also women can be a scientist and there is not a strict form of a scientist.Key words: Scientist, Scientist images of undergraduate students, DAST, DAST-C