Rehberlik öğretmenlerinin mesleki algıları ve kariyer hedefleri üzerine bir inceleme

Abstract

Bu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı ilkokul, ortaokul ve lise düzeylerindeki devlet okullarında ve Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde çalışan rehberlik öğretmenlerinin mesleki algıları ile kariyer hedeflerini incelemeyi hedeflemiştir. Nitel desende yapılan bu araştırma olgu bilim (Fenomenolojik) yaklaşıma dayanmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yoluyla belirlenmiş, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinde MEB'e bağlı devlet okullarında ve RAM'larda görev yapmakta olan 25 rehberlik öğretmeninden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasındakişisel bilgi formuyla birlikte açık uçlu sorulardan oluşan dokuz maddelik yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Hazırlanan formdaki beş madde mesleki algı, dört madde ise kariyer hedefiyle ilgilidir. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizi sonucunda, mesleki algı ve kariyer hedefi olmak üzere iki üst tema elde edilmiştir. Mesleki algı üst teması altında üç temave bu temalara ait 10 alt tema yer almıştır. Kariyer hedefi üst teması altında ise, dört tema ve bu temalara ait sekiz alt tema yer almıştır. Araştırma sonuçları, mesleki algının yıllar içerisinde olumsuz yönde değiştiğini göstermiştir. Mesleki algıdaki bu değişimin çoğunlukla dışsal etmenlere(branş öğretmeni, idareci, öğrenci ve veli) yüklendiği görülmüştür. Ayrıca mesleki algıda yaşanan olumsuzluğun giderilmesinde ortaya konan çözümlerinde genellikle dışunsurlardan beklendiği bulunmuştur. Kariyer hedefleriyle ilgili sonuçlara göre ise, gelişimsel kariyer planlarının çoğunlukla MEB'e bağlı kurumlarda meslekte daha uzman olarak devam etme yönünde şekillendiği sonucuna ulaşılmıştır.Kariyer planının şekillenmesinde, çoğunlukla kurum içinde yaşanan olumsuz deneyimlerin yanında, paydaşlar (öğrenci, veli, öğretmen, idareci ve üst yöneticiler) ile rehberlik öğretmeninin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik PDR algılarının örtüşmemesinin etkili olduğu bulunmuştur.Ayrıca kariyer gelişiminde gelir düzeyi, olumsuz paydaş tutumu ve idari izin gibi engellerle karşılaşıldığı, bu engelleri aşmak için ise daha çok pasif başa çıkma yollarına başvurulduğu sonucu elde edilmiştir. Araştırma bulguları, alanyazına bağlı olarak tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

The present study aimed to examine the professional perceptions and career goals of the guiding teachers serving in guidance and research centers and in public schools of primary and secondary level. The study embraced phenomenological research of the qualitative design. Chosen by purposive sampling, the population of the study comprised 25 guiding teachers serving in guidance research centers and public schools in seven regions of Turkey. Data collected through a personal information form and a semi-structured interview form consisting of nine open-ended question items. Five of the items were related to professional perception and the rest were for career goals. Content analysis was employed in analyzing the data. As a result of the content analysis, two top themes, namely professional perception and career goal, were extracted. There were three themes under the professional perception top theme and 10 related sub themes whereas there were four themes under the career goal top theme and eight related sub themes. The results showed that professional perception negatively shifted in years. The shift was seen to be attributed to extrinsic factors (teachers, administrators, students and parents). On the other hand, suggested solutions to eliminate negative perception of profession were also expected from extrinsic factors. The results of career goals, however, showed that developmental career planning was mostly shaped by willing to master in profession in institutions affiliated to Ministry of National Education. In addition to negative circumstances in institutions, career planning was found to be altered by the incongruity between the counselor's and the sharers' (students, parents, teachers, administrators and senior managers) perceptions about Psychological CounselingandGuidance. Furthermore, career development was found to be inhibited by income level, negative sharer attitude and administrative leave, and these kinds of inhibitions were mostly tried to be overcome by passive coping strategies. The results of the study were discussed within the literature and further suggestions were made.