Âşık Mahzunî Şerif ve şiirlerinde sosyal konular

Abstract

Halk ozanlarımız, bağrından çıktığı toplumun üzüntülerini ve sevinçlerinişiirlerinde kaleme alarak, topluma adeta bir ayna tutarlar.Âşık Mahzunî Şerif, Türk Halk edebiyatı geleneği içinde yetişmiş önemliozanlarımızdandır. Şiirlerini sade ve anlaşılır bir dille örmüştür. Şiirlerinde yöreselifadeler, deyim, atasözü ve söz sanatları kullanarak söyleyiş zenginliğioluşturmuştur.Çalışmamızda, Âşık Mahzunî Şerif'in şiirlerinden hareketle ele aldığısosyal konuları tahlile ve bu tahliller ışığında bazı çıkarımlar elde etmeye çalıştık.Ele aldığımız bu konulara baktığımızda, Mahzunî' nin halkın hayatında yer alanhemen hemen her konuya eğildiğini ve şiirlerinde oldukça zengin olarak işlediğinigördük.Birinci bölümde şairin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri, dili ve üslûbu,üzerinde duruldu. Şairin kullandığı yerel ifadeler, deyimler, atasözleri, söz sanatlarışiirleri taranarak ve şiirlerinden örnekler verilerek işlendi. Şairin şiirlerindeki şekilözellikleri, vezin ve kâfiye yapısı, nazım birini incelendi.Âşık Mahzunî Şerif'in Şiirlerinde Sosyal Konular başlıklı İkinci bölümdeşu konular incelenmiştir: Toplumsal Sorunlar başlığı altında, fakirlik, anarşi, gençlik,gelenek ve töre, köy-kent, ekonomi, ağalık sistemi ve toprak sorunu, güncel konular,aydın, meclis ve milletvekilleri, gurbet ve işçi sorunları, sosyal sınıflar incelendi.Şairimizin şiirlerindeki kadın ve aile ile ilgili konular işlendi. Din ve Tasavvufbaşlığı altında, birinci kısımda (Dinî Unsurlar), Allah, melekler, kitaplar, ayet, hadis,besmele, kelime-i şahadet, peygamberler, kaza ve kader, Kâbe, namaz, abdest, ezan,ibadet yerleri, bayram, kurban, oruç, Cennet ve Cehennem, ölüm, tenasüh (ruh göçü)konuları işlendi. İkinci kısımda (Tasavvufî Unsurlar), cahil, çile, dost, hikmet,meclis, ilim, din adamı, kul, tuba ağacı, kâmil, abdal, kırklar, sofu, pir-mürşid, dörtivkapı-kırk makam, dâr kavramı, mehdi, cihad konular incelendi. Alevîlik veBektaşîlik başlığı altında ise, Ehl-i Beyt sevgisi, Hz. Hüseyin ve Kerbelâ şehitleri,Alevîliğe yöneltilmiş sözlere tepki, Alevîlerde memleket ve insan sevgisi, AlevîlerdeTürkçe sevgisi konuları işlendi. Siyasi ve İdeolojik Şiirler başlığı altında, demokrasive cumhuriyet, Atatürkçülük, laiklik, sosyalizm ve komünizm konuları işlendi.Şahıslar başlığı altında konular üç kısım halinde ele alındı. Birinci kısımda,ozanımızın şiirlerinde geçen peygamberler ve tasavvufî şiir yazan şair ve düşünürler;ikinci kısımda tarihi ve efsanevî şahıslar ve üçüncü kısımda diğer şahıslar başlığıaltında ozanımızın şiirlerinde adı geçen kişiler işlendi.Anahtar Kelimeler: Âşık Mahzunî Şerif, halk edebiyatı, halk şiiri, Alevîlikve Bektaşîlik, sosyal konular, toplumsal sorunlar, şiir, şiir ve ideoloji, şiir ve din.

Our folk poets, having written about our society?s sorrows, regrets, joys anddelights, reflect our society?s and culture.Âşık Mahzunî Şerif is one of our most important poets of Turkish FolkLiterature. He wrote his poems in a simple and dear way. He enriched his poems byusing local expressions, idioms, sayings and figures of speech.In our studies we?ve tried to find out the analysis of the social issues writtenby Mahzunî in his poems. When we study his poems, we can see that he wroteelaborately about almost everything which took place in people?s lives.In the first section the life, literary personality and works, language andliterary style of the poet are discussed. The local expressions, phrases, proverbs,tongue arts used by the poet have been studied by scanning and giving examplesfrom his poetries. The style characteristics, meter and rhyme structure in his poetriesand unit of his verses have been studied.Under the name of social issues in the 2nd part of Aşık Mahzuni Şerif'spoems these issues are studied: Under the name of social problems ,poverty, anarchy,youth, traditions, village-city, economy, territory of an ağa and land problems ,dailyissues, intellectual, assembly and deputies, foreigner and workers' problems, socialclasses are investigated. The subjects about woman and family in our poet's poemsare studied under the name of religion and Sufism in the first part (religiouselements),God, angels, books, verse, hadith, formula, kelime-i şehadet (Islamictestimony of faith), prophets, accident and faith, Kabe, namaz (ritual prayer), abdestvi(ritual ablution), ezan (call to prayer), temples, bayram (religious holiday), sacrifice,fast, heaven and hell, death, metempsychosis (reincarnation) subjects are studied. Inthe second part (sufisma) illiterate, trial, friend, wisdom,assembly, science, humanbeing, tuba tree, maturation, abdal, kırklar (forties), sofu, pir-mürşid, dört kapı (fordoors),order of forty ,dar, mehdi, holy war subjects are studied. Under the name ofAlevilik and Bektaşilik these subjects are studied: the love of Ehli Beyt (family ofthe prophet), Hz. Hüseyin and Kerbela martyries, reactions to the sayings aboutAlevi people, country and human love in Alevi understanding and Turkish love.Under the name of people the subjects are taken in 3 parts. The prophets-sufisticpoets and intellectual people that are written in our poet's poems in the first part,historical and legendary people in the second part and the people whose names areused in our poet's poems are studied under the name of other peopleKey Words: Âşık Mahzunî Şerif, folk Literature, folk poem, Alevî andBektaşî, social issues, poem, poem and ideology, poem and religion.