Judicial practices in Manastir (Bitola) in the early 20th century (in the light of the Ottoman judicial records)

Abstract

Bu araştırmada yirminci yüz başlarına, tam olarak 1923-25 yıllarına ait MakedonyaŞeriye sicillerinden bazı örnekler incelendi. Bu dönem Osmanlı Devleti dağıldığı,Birinci Cihan Harbi sonrasında Balkanlarda birbiri ardına milli devletlerin ortayaçıktığı çok sancılı bir dönemdir. Burada dikkate değer olan husus, bütün Balkanlardave araştırmaya konu olan Makedonya'da Müslüman varlığın bir cemaat olarak ahvalişahsiyye denilen nikah, evlenme-boşanma, miras, tereke gibi hususlarda İslamîkurallara göre muamelatın yürütülmüş olması ve bu konudada İstanbul'da Meşihat-iİslamiyye'nin belirlediği ve Dustur'da yayınlanan Nizamname çevrçevesinde hareketedilmiş olmasıdır. Osmanlı sonrasına ait olan bu sicil kayıtları bir çok hususuntesbitine yardımcı olmaktadır.Osmanlı şehirlerindeki bütün mahkemelerde tutulmuş olan kadı sicillerinin inanılmazşekilde birbirine benzer bir uslupla yazıldığı, ortak bir terminoloji kullandığıbilinmektedir. 1923-24 tarihinde Manastır'da da bu özelliği görmek mümkündür.Bütün bu özelliklerin takip edilebilmesi için araştırmanın giriş kısmında önceyirminci yüzyılın başında Balkanlardaki Türk ve Müslüman halkın durumunu,İslamın buralardaki tesir ve izlerini kısaca anlatan bir bahis eklenmiş, ayrıca sicillerindil ve uslup özellikleri, muhtevasıyla ilgili bazı tesbitlerde bulunulmuştur. Giriştensonra konu ile ilgilenen araştırmacılara yardımcı olma üzere sicillerin tammetinlerinin verilmesi, ayrıca tıpkıbasımlarının eklenmesi de uygun görülmüştür.Anahtar Kelimeler:Balkanlar, Manastır, Hukukî uygulamalar, Osmanlı Kadı Sicilleri, Ahval-i şahsiye

This M.A. thesis is primarily based on Ottoman court registers (SijillatShar`iyyah) which are very reliable, original and local source for almost everyOttoman city. Here the Muslim Court Register of Manaster from 1923-1925 wasstudied. This register which housed in the Macedonian Archives in Skopje, containsroughly 80 ducuments. Since some of these documents were incomplete, only 70 ofthem were studied.The present study was organized in three sections. The first section is anintroduction studying Islam in Balkans and particularly in Macedonia, and also thetrue nature of the documents. Here the various problems with documents such aslanguage and style, spelling mistakes, the composion of documents etc. are alsoexamined. The second section contains transliteration of the documents with asatisfactory summaries. Here the full text of documents in Latin Alphabet weregiven. The third section is in reality an appendix of the original documents withEnglish summaries.Transliterating Ottoman texts into the Latin alphabet presents difficulties. Thereare different practices. Here the most simple transliteration practice was adopted.Personal names such as Abdurrahman, Abdullah, Hatice, Hayrunnisa are given inmodern forms.Concerning both Muslim and non-Muslim names, they are indicated as ?b.?and ?veledi? where both mean ?son of?, like Mehmed b. Ali and Yovan velediNikola, and also ?binti? and ?veldeti? where both mean ?daughter of?, like Fatımabinti Mehmed.In the transliteration of the documents from the Court register the normalTurkish version of Latin Alphabet was used. Only ?hemze? such as ?me?mur,vite?min? and ?ayın? such as ?da`vet, ta`yîn, mu`âmele? were indicated. Documentsfrom the court register were reorganized according to their topics such as Nikah,talak, miras, vekalet, etc.For the long vowels â, î, û letters, such were used.Finally a short conclusion and bibliography were added.Key Words:Balkans, Manastır (Bitola), Judicial practices, Ottoman Court records, Civilstatus (Ahval-i Şahsiye).