Ubudinin Menakıb-ı Evliya-yı Mısr-ı

Abstract

Menkıbelerin esasını kerametler teşkil eder ve menkıbe, kerametleri nakleden küçük hikâyeler manasında kullanılır. Evliya menkıbeleri edebî tür itibariyle, konusu harikulade olaylara dayanan masal, efsane, destan gibi türlerden birkaç özelliği ile ayrılır. Bu özelliklerden en önemlileri; evliya menkıbelerinin kahramanlarının gerçek ve mukaddes kişiler olması ve gerçek farz edilen olayların belirli bir yeri ve zamanının olmasıdır.Türk menakıpname edebiyatının ilk örneği Karahanlılar'ın ilk hükümdarı Satuk Buğra Han'ın hayatını anlatan Tezkire-i Satuk Buğra Han'dır. Menakıpname silsilesinin 17. yüzyıldaki önemli bir dalgası ise Mısır sahillerinden yükselir: Menâkıb-ı Evliyâ-yı Mısr.Bilindiği gibi Mısır, Hz. Ömer zamanında üç yıl içerisinde fethedilmiştir. Tarihte pek çok peygambere mesken olan bu bölge; birbiri ardınca kurulan birçok devlete, kanlı muharebelere, devrilen imparatorlara ve sultanlara, madde ve mananın birlikte inşa edildiği birçok tarihî yapıya, Mısır'a maveraî bir sima kazandıran ve bütün dünyevî bağı, insanlara hakikî huzuru sunmak ve onların iki cihan saadetine vesile olmaktan ibaret olan pek çok Hak aşığının nefis mücahedesine şahitlik etmiştir. İşte bütün bu tarihî sürecin Mısır topraklarında atan nabzı olan bu eser, birçok malumat dercetmesi hasebiyle canlılığını hâlâ muhafaza etmektedir. Bu sebeple, adından yola çıkılarak eserimizin yalnızca evliya menkıbelerini anlattığı düşünülmemelidir. Ubûdî'nin kaleme aldığı Menâkıb-ı Evliyâ-yı Mısr adlı bu eser; Mısır'da devlet kurmuş bazı sultanlar, Mısır'ın tarihî yapıları (bilhassa cami-mescit-medrese ve türbeleri), ulema ve sûfîlerin tarihî ve menkıbevî biyografileri hakkında verdiği bilgilerle dikkat çekmektedir.Yalnızca edebiyat sahasında değil, tarihî, dinî ve içtimaî sahalarda da bir başvuru kitabı olacağını düşündüğümüz eserin bu çalışmamızda; transkripsiyon işaretleri kullanılarak Latin harflerine çevirimi, gramer açısından incelemesi yapılmış ve sözlüğü hazırlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Mısır, menkıbe, menakıp, evliya.

Miracles constitute the basics of menkıbes (heroic and legendary exploits) and menkıbes are used to express short stories which narrate the miracles. As regards the literary type, saints? menkıbes differ from tales, idle tales and epics with their some unique characteristics. Some of these characteristics are: the heroes of saints? menkıbes are real and the sacred individuals and events which are supposed to be real had specific times and places.?Tezkire-i Satuk Buğra Han? which tells the life of Satuk Buğra Khan, the first monarch of Karahans, is the first sample of Turkish menakıpname (heroic and legendary exploits books) literature. An important wave of this menakıpname chain in the 17th century rises from Egyptian coasts: Menâkıb-ı Evliyâ-yı Mısr.As it is known, Egypt was conquered within three years at the time of the Caliph Omar. This region being home for many prophets witnessed to many states following each others, bloody wars, defeated emperors and sultans, many historical buildings combining materialistic and spiritual sides and soul struggles of many God lovers who gave the holly sights to Egypt, offered to people genuine serenity and tried to conduce happiness in their two worlds.This work which is the narrator of all these historical processes in Egypt still preserves its liveliness since it includes much information. Due to this reason, it mustn?t be thought that this work tells only the saints? menkıbes. This work written by Ubûdî and called Menâkıb-ı Evliyâ-yı Mısr takes attention with the information in it regarding numerous sultans, Egypt?s historical buildings especially mosque, masjid, medresseh and tombs, scholars and sofis? historical and hagiographical biographies.I think this work will be a reference book in literature as well as in historical, religious and social areas. In this study, the original book is translated to Latin letters by using transcription alphabet, examined according to its contemporary grammar structures and glossary is prepared.Key Words: Egypt, saga-heroic and legendary exploit, sagas-heroic and legendary exploits, Muslim saint.