Afganistan Cevizcan Bölgesi Çağdaş Özbek şairleri

Abstract

Afganistan her ne kadar son yıllarda adından siyasi olaylar ve askeri müdahalaler ile bahsedilmişse de geçmişte birçok devletin kurulduğu ve birçok devletin yıkıldığı ve bazı devletlerin de zayıfladığı bir coğrafya olması yönüyle dikkat çekici bir stratejik öneme sahiptir. Özellikle Çağatay edebiyatının doğduğu bir coğrafya olması itibariyle de Türk Dünyası Edebiyatı içinde ayrı bir öneme sahiptir. Bu coğrafyada Atayi, Lütfi ve Sekkaki gibi şairler ile başlayan Çağatay Edebiyatı daha sonraları Ali Şir Nevayi ile zirveye ulaşmış, Hüseyin Baykara'nın hükümdarlığı ile genişlemiş ve Babürşah ile birçok farklı alana Horasan'dan Hindistan'a kadar yayılan bir edebiyat muhiti olmuştur.Afganistan sadece Türk Edebiyatına etki eden şairlerin yetiştiği bir yer de değildir. İran'a etkisi büyük olan Molla Cami ve yazdığı eserleri ve geniş hoşgörüsü ile insanları büyüleyen Mevlana Celaleddin Rumi gibi zatları da içinde barındıran çok münbit bir coğrafyadır.Bu çalışmamda Afganistan'nın sosyal ve kültürel yapısı ile ilgili bilgi verilmektedir. Büyük bir edebiyat mirasını halen içinde barındıran Afganistan'ın bir yönüyle Çağatay Edebiyatı'nın günümüz temsilcileri diyebileceğimiz Afganistan Özbek Edebiyatından Cevizcan edebi muhitinden bahsedilmektedir. Afgan Özbeklerinin tanınmış şair ve yazarları ile görüşmeler ve ropörtajlar sonucunda hazırlanan bu araştırmada bu muhite mensup yazar ve şairlerin eserlerinden de istifade edildi. Cevizcan bölgesi çağdaş Özbek şair ve yazarlar hakkında bilgi verildikten sonra en tanınan ve halen söylenen eserlerinden örnekler verildi.Anahtar kelimeler: Afganistan, Özbekler, Edebi Muhiti, Cevizcan Çağdaş Özbek Şiirleri.

Afghanistan over the last years, the name is mentioned on the political events andmilitary intervention in the past with many of the state was established, and aweakening of the geography of many of the state have been destroyed and in some states, a remarkable aspect is of strategic importance.As a native literature, geography çağatay in particular, that has a special mportancein Turkish World Literature. Atay this region, beginning with the oets as Lutfi and Sekkaki Alisher Navoi laterwith Chagatai literature reached the summit, with the reign of Hussein BaykaraBabürşah with enlarged and spread to India from Khorasan in many different fieldshas been a literary light district. Afghanistan is a place to grow not only poets of Turkish literature is not acting. Iran, Mullah Mosque, and his works have a great impact and inspired people with a widetolerance of selves, like Rumi, also hosts the most fertile in the geography.In this work, as I mentioned above, is still a great literary heritage which includesaspects of Afghanistan's most rich and deep-rooted history with a present-dayrepresentatives of Chagatai literature which can be compared with past and future,especially in Afghanistan, the Uzbek literature yapılası Uzbek poet's grown a lot in terms of today's Jowzjan contemporary literature in the district in the Uzbek poetspeaks of the Jowzjan and will give information about the authors. In addition, the geography of Afghanistan in general, recognized, and is said to give Turkey Turkish cite some examples of the works.Keywords: Afghanistan, Uzbek, Locational Literature, Contemporary Uzbek poems, Jowzjan.