Memlûklü Zerdkâş Erenbuğa` nın Kitâbu Enik fî`l – Manâcnîk adlı eserinde ateşli silahlar

Abstract

Bu çalışma, 14.yüzyılda yaşamış olan Erenbuğâ ez- Zerdkâş tarafından telif edilen Kitâbu Enîk fi'l Manâcnîk isimli eserinde yer alan ateşli silahların hazırlanması ve kullanımları hakkındadır. Zerdkâş, Memlûk Devletinin askeri görevlisidir. Eserinde mancınıklar, kuşatma aletleri, yanıcı ve yakıcı aletlerin yapılışını vermiş ve bunları çizimlerle göstermiştir. Bu eserin bir nüshası İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Sultan III. Ahmet bölümü A/3469 numarada bulunmaktadır. Bu çalışma bu nüshası üzerinden yürütülmüştür.Savaşlarda kullanılan aletler zamanla, hızlı sonuçlar alınması ve düşmana karşı üstünlük kazanılması için sürekli olarak geliştirilmektedir. Ateşli silahlar savaş tarihinde yeni bir çığır açarak silahların bu yönde gelişmesini sağlamaktadır. Günümüzde kullanılan birçok silah, Orta Çağda ilkel olarak tasarlanmış ve kullanılmıştır. Bunlara örnek olarak roketler, torpidolar, el bombaları verilebilir.Ateşli silahların temelini oluşturan maddelerin başında barut gelmektedir. Barut, farklı maddelerin belirli oranlara ile karışması ile elde edilir ve çeşitli kaplara doldurulmaktadır. Zerdkâş bu tür silahların karışımında barut başta olmak üzere, farklı bitkilerden elde edilmiş yağlardan bahsetmektedir. Bu yağların karışımlarına eklenen nefṭ ile yanıcı özellikler kazandırılmaktadır.

This study is about preparing and use of explosive and incendiary weapons which are formed in Al Anîq fi'l- Manajnîq ( أنيق في المناجنيق) of Aranbughā al-Zardkāsh (ابن ارنبغا الزردكاش). Zardkāsh was a military officer of Mamluk Sultanate. He presented his work to Mamluk sultans. He described how to construct catapults and siege equipment, making flammable and corrosive tools, and demonstrated so with drawings. A manuscript of his work is found in the Sultan Ahmed III Library in Istanbul's Topkapı Palace. This study was carried out on this manuscript. Tools used in wars were developed constantly in time in order to gain advantage over the enemy and have quicker results. Opening a new era in the history of wars, firearms ensured that future weapons were developed mainly along these lines. Most weapons used today such as rockets, torpedoes and grenades, were designed primitively and used in the Medieval Age.Gunpowder is one of the primary substances that form basis of firearms. Gunpowder is obtained by micing a certain percentage of different materials and is filled into containers. Besides gunpowder, Zardkāsh describes various oils –obtained from different plants, used in mixture of such weapons.