Mevlânâ`nın gözüyle XIII. yüzyıl Anadolu`sunda toplumsal yaşam

Abstract

Türkiye Selçuklu Devleti'nin en ihtişamlı devri olan I. Alâeddin Keykubad döneminde Kübreviyye tarikatının bir ferdi olarak Anadolu'ya göç eden Bahâeddin Veled'in oğlu, büyük mutasavvıf Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, hem halk hem de devlet erkanı nezdinde devrinin mutasavvıfları arasında önde gelen isimlerinden birisi olmuştur. Sultan I. Alâeddin Keykubad'ın ölümünden sonra başlayan Moğol istilası ile birlikte en kötü dönemlerinden birini yaşayan Anadolu toplumu ruhsal bir çöküntü içine girmişti. Bu boşluk bazı âlim ve mutasavvıfların gayretleri sayesinde atlatılmış, Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna kadar uzanan süreçte, bu kıymetli şahsiyetler önemli roller üstlenmişlerdi. İşte Mevlânâ da halkın bu sıkıntılı döneminde manevi huzur kaynağı olmuştur. Mevlânâ'nın dini öğretiler ve nasihatlerden oluşan eserleri dönemin toplumsal yaşamına da ışık tutmuştu. Dönemin yerli kaynaklarının azlığı da göz önünde bulundurulduğunda Mevlânâ'nın eserleri XIII. yüzyıl Anadolu'sunun toplumsal yaşamının kavranmasında ve aydınlatılmasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışma ile Mevlânâ'nın eserleri esas alınmak suretiyle dönemin devlet yapısı, sosyal hayatı ve ekonomik yapısı hakkında fikir sahibi olabilmek hedeflenmiştir. Bunun yanı sıra Mevlânâ'nın hayatı, Şems-i Tebrizi ile olan dostluğu, tasavvuf anlayışı ve yöneticilerle olan ilişkilerine de değinilmiştir.Anahtar Kelimeler: Mevlânâ, Tasavvuf, Türkiye Selçukluları, Sosyal Hayat,

It was during the magnificent rule of I. Alâeddin Keykubad , under Turkish Seljuk Empire that Mevlana Celâleddin Rûmî's father Bahâeddin Veled, who was a member of Kubreviyye order, traveled to Anatolia. Rûmî was seen as a prominent member and a noteworthy Sufi member both by the society and the government officials. Anatolia faced a devastating period, with the Moghul attacks followed by the death of Sultan I. Alâeddin Keykubad. This period was overcome with the guidance of scholars and Sufis, who have played an important role until the formation of Ottoman Empire. Rûmî provided a spiritual support to the community, with his works on religious teachings and council during this turmoil. Considering the limited domestic sources, Rûmî's works provide significant information on Anatolian society in 12th century. This research analyzes the structure of the government, economy and social life with a primary focus on Rûmî's writings. Furthermore, this research explores the life of Rûmî, his friendship with Shams Tabriz and Sufi outlook and his relationship with the government officials. Key Words: Social life, Sufism, Rûmî, Seljuk Turks.