Şakâ`ikû`n-Nû`mânîyye tercümesi Hadâiku`r-Reyhan minyatürlerinin renk ve kompozisyon açısından çözümlenmesi

Abstract

Eş-Şakâ'ikû'n-Nû'mânîyye Fî Ulemai'd-Devleti'l Osmâniye, Taşköprülüzâde Ebu'l Hayr Isâmeddin Ahmet Efendi'nin müellifi olduğu önemli bir eserdir. Âlim ve ulema sınıfından 521 şahsın biyografilerinin ele alındığı bu eser, yazıldığı dönemde büyük bir boşluğu doldurmuştur. Gördüğü yoğun ilgi sebebiyle, pek çok tercümesi ve genişletilmiş zeyilleri hazırlanmıştır.Muhtesipzâde Belgrâdi Mehmed Hâkî'nin müellif henüz hayattayken kendisinden izin alarak hazırladığı ilk özet tercüme, Hadâiku'r-Reyhan'dır. Halen Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde Hazine 1263 numarada Tercüme-i Şakâ'ikû'n-Nû'mânîyye ismiyle kayıtlı olan eser, ihtiva ettiği 49 adet minyatürüyle tezimiz için araştırma konusu olarak seçilmiştir.Tezin ana kısmında, XVII. yüzyılın ilk yarısında minyatür sanatının önemli isimlerinden olan Ressam Nakşî'ye ait 49 adet minyatür ele alınmıştır. Tasvirlerde yer alan şahıslar hakkında kısaca bilgi verilirken, eserdeki biyografi metinlerinden yararlanılmıştır. Kompozisyon ve renk açısından incelenen minyatürlerin her biri ayrı ayrı çizilip, uygulamadaki sıralama numaralarla tespit edilmeye çalışılmıştır.

Eş-Şakâ'ikû'n-Nû'mânîyye Fî Ulemai'd-Devleti'l Osmâniye is an important work of Taşköprülüzade Ebu'l Hayr Isameddin. This work fills an important gap of its period and contains the biographies of 512 people from scientists and scholars. Because of the intense attention it took, there are many translations and broadened appendixes of it. The first summary translation of the work, Hadâiku'r-Reyhan, was prepared by Muhtesipzâde Belgrâdi Mehmed Hâkî during the time of its author. Tercüme-i Şakâ'ikû'n-Nû'mânîyye was chosen as the subject of our thesis. It is registered in Topkapı Palace Museum Library with the number of H. 1263 and it contains 49 miniatures.In the main part of the thesis, 49 miniatures of Ressam Nakşî were analysed. Nakşî is one of the important artists of miniature during the first half of seventeenth century. The biographical text from the manuscript was used in order to give short information about the people in the descriptions. The miniatures which were analysed from the point of composition and color were drawn. We hope that the approach of the study which is based on the drawing of the miniatures will contribute to the future studies in this field.