Osmanlı minyatürlerinde `deli` figürlerinin tasvir analizi

Abstract

Osmanlı ordu teşkilatının eyalet askerlerine mensup olan `Deli` birlikleri, sınır muhafızları olarak görev yaptıkları gibi; savaşlarda da gözünü budaktan esirgemeyen cesur ve atılgan, öncü kuvvetler arasında yer almışlardır. Diğer birliklere göre farklılık gösteren giysileri, savaş teçhizatları, korkusuzca düşman üzerine atılmaları ve olağanüstü savaş becerileri ile dönemin yabancı gezginlerinin anlatımlarına da konu olan `deli` figürlerinin; ağırlıklı olarak tarih konulu yazmalardaki minyatürlerinde tasvir edildiği görülmektedir. `Osmanlı Minyatürlerinde `Deli` Figürlerinin Tasvir Analizi` adlı bu çalışma, belirli bir süre içinde ulaşılıp incelenebilen eserlerde `deli` figürlerinin tespit edilmesi ve bu figürlerin sanatsal bakış açısıyla analiz edilmesi amacını taşımıştır.Bu amaca yönelik olarak, 16.-18. yüzyıllar arasına ait seçilmiş minyatür örneklerinde, bazen tek bir figür olarak savaş halinde, bazen grup olarak ya da şenlik konulu eserlerde gösteri halindeyken tasvir edilmiş olan `deli` figürleri, tarihi kaynakların ışığında edinilen bilgilerle tespit edilmiş ve özgün minyatürler çıplak gözle incelenerek, tasvir analizleri gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. İncelenen minyatürlerde yer alan figürler, karakteristik özellikleri, eserlerin zaman içerisinde bozulma durumu ve belirli bir nakkaşın üslûp ve dönemine ait özellikler taşıması kriterlerine göre seçilmiştir. Analiz çalışmasında figürlerin yanı sıra; giysileri, savaş teçhizatları, süvari iseler atları ait oldukları yüzyıllara göre sınıflandırılarak çizimleri yapılmış, figürleri resmeden nakkaşın uygulama tekniğine sadık kalınmaya çalışılarak, minyatür uygulamaları yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Ordu Teşkilatı, Deli Birlikleri, Deliler, Minyatür.

The `Deli` were troops in the Ottoman State Army organization, acting as border guards, these troops were fearless and brave warriors acting among the vanguard in the army in the battle. Their armors and clothes vary from those of other troops, their fearlessly attacks onto enemy with their extraordinary combat skills were subject to foreign traveller narratives in that period, these troops were painted in Ottoman Minatures as well as the main subject in History writings. The case study named ``Deli` Figures Depiction Analysis in Ottoman Miniatures` the art works being examined within a certain time and could be accessed `Deli` by identifying figures and it was intended to analyze the artistic perspective of these figures.For this purpose, selected in miniature models belonging between the 16.-18. centuries, sometimes as a single figure in battle, as well as group figures in the combat or depicted while on the show in the works in festival; `Deli` figures, have been identified with the knowledge acquired in light of historical sources and depiction analysis of original miniatures being examined with naked eye, was targeted to performed. The figures analyzed in miniature, are selected on the basis of characteristics, deterioration over time and works of to specific styles and muralists of the period. In the analysis of the figures; the drawings of clothing, combat equipment and horses of the cavalry were made so as to classify according to centuries to which they belong, in an attempt to remain loyal to technical figures depicting muralist's the miniatures application.Key Words: Ottoman Army Organization, `Deli` Troops, `Deliler`, Miniature.