Hümâyûnnâme minyatürlerindeki peyzaj unsurlarının teknik analizi (TSMK, R.843, H. 359, H. 357)

Abstract

Peyzaj, bahçe düzenleme işlemlerinin bir sanat dalı haline dönüşmüş halidir. Sanat tarihi açısından da önemli bir yere sahip olan peyzaj unsurları zamanla yıpranarak gözden kaybolur. Bu durumda da minyatürler, gravürler, duvar resimleri ve freskler tarihin önceki dönemlerine ait peyzaj yapıtları hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamıştır. Nasihatname türünde bir eser olan Hümâyûnnâme içerisinde yer alan hikâyeler hayvanların dilinden, alegorik olarak anlatılmıştır. Yazmada yer alan her bir hikâyenin farklı anları farklı nakkaşlar tarafından resmedilmiştir. `Hümâyûnnâme Minyatürlerindeki Peyzaj Unsurlarının Teknik Analizi (TSMK, R.843, H.359, H.357)` başlıklı bu çalışmada, yazma içerisinde yer alan minyatürlerin peyzaj detayları analiz edilmiştir. Eserin metninde nasihatler, hayvanlar konuşturularak aktarılmıştır. Hikâyeleri tasvir eden nakkaşlar da gördükleri peyzaj unsurlarını, doğa detaylarını hayal güçleriyle harmanlayarak minyatüre aktarmışlardır. Tezde bu minyatürlerin bazılarında resmedilmiş olan bitkilerin türleri tespit edilmiş ve bazılarının mitolojik değer taşıdıklarına da değinilmiştir. Bunun yanı sıra minyatür uygulama teknikleri ve kullanılan renkler de değerlendirilmiştir.Yazmanın belli hikâyelerini canlandıran minyatürler, aslına uygun bir biçimde tekraren resmedilmiş, çizgisel ve renkli birer kopyaları hazırlanarak genel kompozisyon bakımından da analiz edilmiştir. Bazı hikâyelerin farklı nüshalardaki minyatürleri arasında karşılaştırmalar da yapılmıştır. Peyzaj detaylarının analiz edildiği Osmanlı eyalet üslubunda minyatürler içeren üç Hümâyûnnâme nüshasında resmedilmiş olan bitkilerin de eyalet kentlerinde yetişen bitkiler oldukları anlaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Minyatür, Hümâyûnname, Nasihatname, Peyzaj, Mitoloji, Bitki.

Landscaping, is the transformation of gardening arrangments into an art branch. The landscape elements, which have an important place in terms of art history, are worn out over time and have disappeared. In this case, miniatures, engravings, wall paintings and frescoes have provided us with information about landscape works from the previous periods of history. The Stories in Hümâyûnnâme; which is a type of Nasihatname (Stories which give you advices on moral or religious issues), are told with animal characters. Each of the scenes of each stories were depicted by different Nakkashs. `Technical Analysis of the Landscape Elements in the Miniature of Hümâyûnnâme (TSMK, R.843, H.359, H.357)`, the landscape details of the miniatures included in the writing were analyzed.In the text of the work, the advice is conveyed by the animals. The Nakkashs depicting the stories also conveyed the landscape elements that they saw, blending the details of nature with imagination to the miniatures. In this thesis, the species of plants depicted in some of these miniatures have been identified and some of them have been referred to as mythological values. In addition, miniature application techniques and colors used are also evaluated.The miniatures, which depict certain stories of the writing, were recreated closely to the originals, and analyzed in terms of the overall composition by producing a colored and linear copies. Comparisons have also been made between different versions of the same miniatures.The plants depicted in the three Hümâyûnnâme copies containing miniatures made with Ottoman provincial style, were also understood to be plants grown in the provincial cities.Keywords: Miniature, Hümâyûnname, Nasihatname, Landscape, Mythology, Plant.