Çocuk ölümlerinin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) yardımıyla analizi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, dünya genelinde çocuk ölümlerinin muhtemel sebeplerinin genel ve lokal analizler yardımıyla coğrafi bilgi sistemleri ortamında tespitinin yapılması, oluşturulan modellerde ölümlere sebep olabilecek sorunların düzeyleri, bölgelere göre değişiklik gösterip göstermediği ve ölümlerin azaltılmasına yönelik çözümler ve/veya öneriler üretilmesidir. İnsani gelişmişlik endeksi baz alınarak düşük, orta, yüksek ve en yüksek seviye olmak üzere 4 grupta incelenen ülkeler için ayrı ayrı en küçük kareler yöntemi ve coğrafi ağırlıklandırılmış regresyon analizi uygulanarak yorumlamaları yapılmıştır. Orta seviye ve en yüksek seviye ülke grupları için anlamlı modeller ve sonuçlar elde edilememiştir. Düşük ve yüksek seviye gruplar içinse genel ve lokal analizler anlamlı sonuçlar vermiştir. Çocuk ölümlerinin en çok görüldüğü yer Sahra Altı Afrika ve kısmi olmakla beraber Asya bölgesidir. Buna göre, çocuk ölümlerinden en çok mustarip olan Sahra Altı Afrika'sında yer alan ülkelerde anne ölümlerinin ve adölesan doğumlarının 5 yaş altı çocuk ölümlerinde etkili olduğu gözlenmiştir. EKK yöntemi ile elde edilen modellerde düşük seviye grup için AdjR^2 değeri 0,455 iken CAR analizine göre bu değer 0,532 tespit edilmiştir. Yüksek seviye grup içinse EKK yöntemi sonucu AdjR^2 değeri 0,53, CAR analizi sonucunda ise bu değer 0,413 olarak tespit edilmiştir.

The aim of this study is to determine the probable causes of child deaths worldwide with the help of general and local analyzes in the geographic information systems environment, the levels of the problems that may cause deaths in the created models, the solutions and / or suggestions to reduce the deaths according to the regions. Based on the human development index, interpretations were made by using the least squares method and geographically weighted regression analysis for the countries studied in 4 groups as low, medium, high and highest level. Significant models and results have not been achieved for medium and high-level country groups. For low and high level groups, general and local analyzes gave meaningful results. The place where child deaths are most often seen is in Sub-Saharan Africa and partly in the Asian region. Accordingly, it has been observed that maternal deaths and adolescent births in sub-Saharan Africa, which suffered the most from childhood deaths, were effective in the deaths of children under 5 years of age. AdjR^2 value for the low level group was 0,455 in the models obtained by the OLS method, but this value was found to be 0.532 according to CAR analysis. For the high-level group, the result of the OLS method was 0.53 for the AdjR^2 value and 0.413 for the CAR analysis.