Erzincan`da tasavvuf kültürü ve Nakşbendîlik

Abstract

Erzincan, dinî ve tasavvufî hayatın canlı olarak yaşandığı Anadolu'nun önemli şehirlerinden birisidir. Müslümanların Anadolu'ya yerleşmeleriyle beraber şehir; Kübreviyye, Mevleviyye, Halvetiyye, Kadiriyye ve Nakşbendiyye gibi tarîkatlara ev sahipliği yapmıştır. Erzincan'da tasavvufî hayat, XIX. yüzyıldan sonra Nakşbendiyye tarîkatının Hâlidiyye kolunun etkisine girmiştir. Bu kolun Erzincan'da ilk temsilcisi Terzi Baba olarak bilinen Hayyât Mehmed Vehbî'dir. Terzi Baba'nın yetiştirdiği halîfeler vasıtasıyla tarîkat, Erzincan ve çevresinde yayılmıştır. Terzi Baba'dan sonra Erzincan'da bu kol; Mustafa Fehmi Efendi, Mehmed Sıdkı Efendi ile devam etmiş, Ahmed Fevzi Efendi ile son bulmuştur.Erzincan'da Halidiyye'nin bir diğer kolu ise Abdurrahman-ı Tâğî'nin halîfesi olan Muhammed Sâmî Erzincanî (Pîr-i Sâmî) ile gelmektedir. Erzincan'da Kırtıloğlu Tekkesi bünyesinde kurulan bu kol, günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Muhammed Sâmî'den sonra tarîkat, Muhammed Beşir Erzincanî, Dede Paşa Bayburdî ve Abdurrahim Reyhan ile devam etmiştir.Nakşbendî-Hâlidî her iki kolda da tarîkat esasları ve tasavvufî eğitim, Hâlidî geleneğe bağlı bir şekilde uygulanmıştır. Tasavvufî eğitimde; zikir, sohbet, hatm-i hâcegân, râbıta, teveccüh ve murâkabe gibi tarîkatın karakteristik uygulamalarına ayrıca önem verilmiştir.

Erzincan is one of the important cities of Anatolia where the religious and sufistic life lived as a living. Along with the settlement of the Muslims in Anatolia, the city has hosted the dervish order such as Kubrawiyya, Mewlawiyya, Khalwetiyya, Qadiriyya and Naqshbandiyya. After the XIX. century, sufi life in Erzincan was influenced by Khalidiyya branch within Naqsbandiyya order. The first representative of this branch in Erzincan was Hayyat Mehmed Vehbi, known as Terzi Baba. By way of the caliphs that the Terzi Baba trained, the order has spread Erzincan and around. After Terzi Baba, this branch went on with Mustafa Fehmi Efendi and Mehmed Sidki Efendi and terminated with Ahmed Fevzi Efendi in Erzincan.The other branch of the Khalidiyya order in Erzincan was founded by Muhammad Sami Erzincani (Pir-i Sami), the caliphate of Abdurrahman Taghi. This branch established within Kirtiloğlu Takiyah in Erzincan, continues its existence today. After Muhammad Sami, tariqa continued with Muhammad Bashir Erzincani, Dede Pasha Bayburdi and Abdurrahim Reyhan. In both ways, Naqshbandi-Khalidi, the principles of order and sufistic education was applied in accordance with Khalidi tradition. In sufistic education; it was attached great importance to the characteristic performances of the order; such as the dhikr, the conversation, khatm khwajagan, rabita, tawajjuh (spiritual attention) and muraqaba (contemplation).