1982 Anayasası`na göre yasama dokunulmazlığı

Abstract

Yasama dokunulmazlığı, milletvekillerinin yasama faaliyetleriyle ilgili olmayan suçlarından dolayı, milletvekilliği veya meclisin çalışma süresi boyunca, meclisin izni olmaksızın kovuşturulamamasıdır. Yasama dokunulmazlığının amacı, parlamento üyelerine ayrıcalık sağlamak değil, onları siyasi sebeplere dayanılarak açılacak kovuşturmalara karşı korumaktır. Günümüzde dokunulmazlığa ilişkin tartışmaların temelinde de bu husus yatmaktadır. Yasama dokunulmazlığı, halkın temsilcilerinin parlamento faaliyetlerine katılımlarının engellenmemesi amacına hizmet eder. Bu anlamda yasama dokunulmazlığı kamu düzenine ilişkindir ve bundan feragat edilemez. Yasama dokunulmazlığı, parlamentonun krala karşı verdiği uzun mücadeleler sonucu ilk defa İngiltere'de kabul edilmiştir. 1789 Fransız İhtilali ile Kıta Avrupası sistemine dahil olmuştur. Günümüzde demokratik devletlerin tamamında anayasalar veya yasalar aracılığıyla yasama dokunulmazlığı kabul edilmiştir. İngiltere ve Fransa ile karşılaştırıldığında dokunulmazlık kurumunun ülkemizde ortaya çıkışı biraz daha geç olmuştur. Bunun başlıca nedeni dokunulmazlıkların parlamentonun gelişim süreci ile paralel bir seyir izlemesidir.Ülkemizde yasama dokunulmazlığı kurumu ilk olarak, Fransız modelinden esinlenilerek, Kanun-i Esasi ile kabul edilmiş ve 1982 Anayasası'nın 83. maddesi ile bugünkü şeklini almıştır. Buna göre, seçimden önce veya sonra bir suç işlediği öne sürülen bir milletvekilinin tutulması, sorguya çekilmesi, tutuklanması ve yargılanması meclisin iznine bağlıdır. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14. maddesindeki durumlar bu hükmün istisnalarıdır. Milletvekili hakkında verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sonuna bırakılır ve üyelik süresince zamanaşımı işlemez. Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararı meclis tarafından verilir. Bu kararı Anayasa Mahkemesi şekil ve esas bakımından denetler. Dokunulmazlığın kaldırılması, ilgili meclis üyesinin üyelik sıfatını sona erdirmez. Dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili yasama çalışmalarına katılabilir.

Parliamentary immunity is that during the working time of the deputies or the assembly can not be prosecuted without permission for their crimes not related to legistative activities of member of parliament. The aim of parliamentary immunity is not to provide privileges to the members of the parliament but tı protect them against prosecutions based on political grounds. This is the basis fort he debate on immunity today.Parliamentary immunity serves the purpose of preventing the participation of the representatives of the people in parliamentary activities. In this sense, legislative immunity relates to public order and can not be waived.Parliamentary immunity was accepted for the first time in England, the end of the long struggles of parliament against the king. With the French Revolution of 1789, it has began to exist in the land of Europe. Today, all democratic states are recognized as having immunity to legislation through constitutions or legislation. Compared with England and France, the parliamentary immunity has emerged a little later in our country. The main reason for this is the follow-up of parliament's progress parallel to the process of immunity.The parliamentary immunity in our country was firstly inspired by the French model and accepted by the Kanun-i Esasi and it took its present form with the 83th article of the 1982 Constitution. Accordingly, the detention, questioning, arrest and prosecution of a deputy allegedly committing a crime before or after the election depends on the permission of the parliament. The circumstances under Article 14 of the Constitution, with the exception of the heavy penalties in cases of flagrante delicto requiring state and having been initiated before the election, are beyond the scope of this provision. Fulfillment of a sentence imposed on a deputy is left to the end of membership and limitation period doesn't pass during the membership. The decision to remove legislative immunity is issued by the parliament. This decision controls by the Constitutional Court in terms of form and substance. Lifting of immunity does not end the membership. A deputy who has been lifted of immunity can participate in legislative work.