Lise son sınıf öğrencilerinde riskli sağlık davranışları ve algılanan sosyal destek ilişkisi

Abstract

Bu araştırma lise son sınıf öğrencilerinde riskli sağlık davranışları ve algılanan sosyal destek ilişkisini belirlemek amacı ile tanımlayıcı ilişki arayıcı nitelikte yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Gümüşhane il merkezinde eğitim veren liselerin son sınıf öğrencileri (N=904) oluşturmuştur. Araştırmada örnekleme seçimine gidilmemiş, araştırmaya alma ölçütlerini karşılayan tüm öğrencilere ulaşılması hedeflenmiş ve 609 öğrenci çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın verileri Aralık 2014-Ocak 2015 tarihleri arasında Tanımlayıcı Soru Formu, Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği (RSDÖ) ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Revizyonu (ASDÖ-R) ile sınıf ortamında toplandı.Öğrencilerin % 53.7'sinin erkek ve yaş ortalamasının 17.28±0.67 olduğu belirlendi. Öğrencilerin Riskli Sağlık Davranışları Toplam Puan ortalaması 64.51±10.81 olup, en yüksek puan ortalamasının beslenme (60.94±11.68) ve psikososyal (47.48±13.14) alt boyutundan aldıkları ve bu bakımdan riskte oldukları söylenebilir. ASDÖ-R toplam puan ortalaması 122.36±15.16 olup algılanan sosyal desteğin yüksek olduğu söylenebilir. Erkek öğrencilerin riskli sağlık davranışları toplam, psikososyal, hijyen ve madde kullanımı alt boyut puanları kız öğrencilerden önemli düzeyde yüksek; başarı durumunu algılama ile riskli sağlık davranışları toplam, beslenme ve hijyen; ailesinin ekonomik durumunu algılama ile riskli sağlık davranışları toplam; psikososyal, hijyen ve madde kullanımı puanı arasında önemli bir fark olduğu saptandı. Çalışan öğrencilerin psikososyal ve madde kullanımı puanlarının çalışmayanlara göre önemli düzeyde daha fazla olduğu, baba eğitim durumu ile riskli sağlık davranışları toplam ve psikososyal; genel olarak kendini mutlu hissetme durumu ile riskli sağlık davranışları toplam ve tüm alt boyutlar; sağlığını algılama ile riskli sağlık davranışları toplam, beslenme ve madde kullanımı puanı arasında önemli bir fark olduğu saptandı. Kız öğrencilerin algıladıkları sosyal destek toplam, aile ve arkadaş desteği alt boyut puanı erkeklere göre önemli düzeyde yüksek; akademik başarı durumunu algılama ile algılanan sosyal destek toplam, aile ve öğretmen desteği alt boyut; ailesinin ekonomik durumunu algılama ile sosyal destek toplam, aile ve öğretmen desteği; annesinin kendisini yetiştirme tutumunu algılama ile aile desteği; gelir getiren işte çalışan öğrencilerin algılanan sosyal destek toplam ve öğretmen desteği puanlarının çalışmayanlara göre önemli düzeyde yüksek; babasının kendisini yetiştirme tutumunu algılama ile sosyal destek toplam, aile ve öğretmen desteği; genel olarak kendini mutlu hissetme durumu ile sosyal destek toplam ve tüm alt boyut puanları arasında önemli bir fark olduğu belirlendi. Kronik hastalığı olan öğrencilerin olmayan öğrencilere göre önemli düzeyde düşük sosyal destek toplam puanına sahip olduğu, sağlığını algılama ile sosyal destek toplam ve tüm alt boyut puanları arasında önemli bir fark olduğu saptandı. Ayrıca Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği ve Aileden Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Revizyonu puan ortalamaları arasında yapılan Spearman Korelasyon Analizi sonucunda negatif yönde zayıf bir ilişki belirlendi.Sosyal destek riskli sağlık davranışlarının oluşumunu engelleyen önemli bir faktör olup, okul sağlığı hemşirelerinin yaşamın her döneminde ihtiyaç duyulan sosyal desteğin ergenlik döneminde öneminin arttığını vurgulayarak ailelere, öğretmenlere yönelik verilecek rehberlik hizmetleri içinde yer alması ve riskli sağlık davranışlarının oluşmasını önleyecek danışmanlık hizmetlerini vermesi önerilmektedir. Anahtar kelimeler: Riskli Sağlık Davranışları, Ergen, Sosyal Destek, Okul Sağlığı Hemşiresi

The Relationship between Risky Health Behaviors and Perceived Social Support in Last Year High School StudentsThis descriptive study was conducted to explore the relationship between risky health behaviors and perceived social support in last year high school students. The study population consisted of the last year students (N=904) of the high schools providing education at the provincial center of Gümüşhane. No sampling was attempted for the study with the goal of reaching all the students who meet the inclusion criteria and 609 students were enrolled in the end. The study data were collected between December 2014 and January 2015 using a Descriptive Questionnaire, the Risky Health Behaviors Scale (RHBS) and the Perceived Social Support Scale Revised (PSSS-R), which were collected in the classroom. The mean age of the students was 17.28±0.67 and 53.7% of them were male. The mean total score of risky health behaviors of students was 64.51±10.81, the highest mean score of nutrition was (60.94±11.68), and psychosocial (47.48±13.14) and is said that receive from these sub-dimensions and in this regard they are at risk. The mean of ASDO-R total score was 122.36±15.16 and is said to have high level of perceived social support. The overall risky health behaviors scores and the substance abuse, hygiene and psychosocial subdomain scores of male students were significantly higher than those of female students. Significant correlations were found between the perceived success scores and the overall risky health behaviors and nutrition and hygiene scores; between the perceived economic status of their family scores and the overall risky health behaviors scores; and between the psychosocial, hygiene and substance abuse scores. The psychosocial and substance abuse scores of working students were significantly higher than those of unemployed students. There were significant correlations between the father's educational status scores and the overall risky health behaviors and psychosocial scores; between the happiness scores and the overall risky health behaviors and all subdomain scores; between the perceived health scores and the overall risky health behaviors and nutrition and substance abuse scores. The overall perceived social support scores and the family and friend support subdomain scores of the female students were significantly higher than those of male students. There were significant correlations between the perceived success scores and the overall perceived social support and family and teacher support subdomain scores; between the perceived economic status of their family and the overall social support and family and teacher support subdomain scores; the overall social support and teacher support scores of working students were significantly higher than those of unemployed students; between the perceived mother's way of her/his rearing scores and the family support scores; between the perceived father's way of her/his rearing scores and the overall social support and family and teacher support scores; between the overall happiness scores and the overall social support and all subdomain scores. Students who had chronic diseases had significantly lower overall social support scores than healthy students and there was a significant correlation between perceived health scores and overall social support and all subdomain scores. The spearman correlation analysis performed between the mean scores of PSSS-R and RHBS showed a weak correlation in the negative direction.Social support is a major factor for preventing the occurrence of risky health behaviors and it is suggested that school health nurses should stress the fact that social support, which is needed at all stages of life, gains more importance in adolescence, should participate in guidance services to be provided to families and teachers and should provide consultancy services towards preventing risky health behaviors. Keywords: Risky Health Behaviors, Adolescents, Social Support, School Health Nurses