Lantanit grubu bileşiklerde kimyasal etkinin dalga boyu ayrımlı x-ışını spektrometresi kullanilarak incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Lantanit grubu bileşiklerin (La, Ce, Pr, Nd, Sm, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm) Lα1, Lα2, Lβ1, Lβ2, Lβ3, Lβ4, Lβ6, Lγ1, Lγ2 ve Lγ3 çizgileri üzerindeki kimyasal etki değerlerindeki değişimler, Rh anotlu X-ışını tüpüne sahip tek kristalli (LiF) Rigaku marka ZSX 100e dalga boyu ayrımlı X-ışını spektrometresi (WDXRF) kullanılarak incelemiştir. Araştırmamızda 0,336 nm'den daha kısa dalga boyları için gaz orantılı sayaç (PC) ve 0,154 nm'den daha uzun dalga boyları için sintilasyon sayacı (SC) kullanılmıştır. WDXRF sisteminde X-ışınları LiF kristaliyle, hem PC hem de SC ile eş zamanlı olarak sayılabilmektedir. Kimyasal etki, maddenin kimyasal durumuna bağlı olarak X-ışını çizgisinin enerjisinde, yarı maksimumdaki tam genişliğinde (FWHM), asimetri indeksi (AI) değerlerinde bazı değişiklikler meydana getirebilir. Bu etkiler her ana grup element için farklılık göstermekle birlikte, bu farklılıklara ne veya nelerin neden olabileceği araştırılmıştır. Ayrıca kimyasal etkiler, bileşiğin kimyasal bağının durumuna ve değerlik elektronlarının sayısına bağlı olarak da araştırılmıştır. Alınan ölçüm sonuçları Origin 8.0 programıyla değerlendirilmiş, ölçümler sırasında ortaya çıkabilecek hataların önüne geçebilmek için en iyi deney geometrisi şartları belirlenmiştir.

In this study, chemical effect changes on the lines of Lα1, Lα2, Lβ1, Lβ2, Lβ3, Lβ4, Lβ6, Lγ1, Lγ2 ve Lγ3 were examined by using a Rigaku single-crystal (LiF) ZSX 100e wavelength dispersive X-Ray spectrometer (WDXRF). In our research, proportional counter (PC) was used for wavelengths less then 0,336 nm and scintillation counter (SC) was used for wavelengths more than 0,154 nm. X-rays could be counted simultaneously both PC and SC in LiF crystal of our device. Depending on the chemical state of the mater, chemical effect may bring about some modifications in values of energy of X-Ray line, full width at half maximum (FWHM), asymetry index (AI). These effects are different for each main group elements have been investigated to what or what could be cause these differences. Also chemical effects researched depend on status of the chamical bonds and number of valence electrons. Results of the measurements evaluated by orijin 8.0 program and in order to prevent from faults may occur during the measurements, best experimental geometry conditions determined.