Çanakkale`de yaşayan farklı kültürlerdeki yaşlılara yönelik şiddetin karşılaştırılması: Nitel araştırma

Abstract

Araştırma farklı kültürlerdeki yaşlılarda şiddet algı ve davranışlarını karşılaştırmak amacıyla yapıldı. Araştırmanın evrenini Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu (DGDA) ve Marmara Bölgesindeki (MB) illerden herhangi birinde yaşayan yaşlılar oluşturdu. Araştırma nitel olup örneklem seçiminde amaçlı örneklem yöntemi kullanıldı. Çalışma grubuna DGDA ve Marmara Bölgesinden toplamda 30 yaşlı dâhil edildi. Veriler sosyodemografik özellikleri tanımlayan sorular, `Purnell'in Kültürel Yeterlilik Modeli` doğrultusunda hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu ve yaşlılarda şiddeti belirlemeye yönelik sorulardan oluşturmuş soru formu ile toplandı. Görüşme yaşlıların ev ortamında ortalama 60-90 dakika aralarında gerçekleştirildi. Veriler derinlemesine görüşme yöntemi ile toplandı. Veriler ses kaydı ve kayıt alma şeklinde toplandı. Araştırmaya başlamadan önce etik kurul, kurum izni ve görüşme yapılan yaşlılardan yazılı ve sözlü onam alındı. Verilerin değerlendirilmesi Betimsel Analiz yöntemi ile yapıldı.Bulgular araştırmanın kavramsal çatısını oluşturan `Purnell'ın Kültürel Yeterlilik Modeli` doğrultusunda 12 başlık altında ele alındı. Bulgulara göre her iki grupta aile reisi olarak erkeğin görülmesi; kadının daha çok bakım işlerinde erkeğin ise evin geçimini sağlama üzerinde sorumluluğu olduğunun düşünülmesi; çocukların yaşlıların bakımında sorumluluk almaları gerektiği algısı; yaşlılara saygı duyulması ve yaşlıların çalışmaması gerektiği düşüncesi gibi benzerlikler saptandı. Bununla birlikte gruplar arasında iletişim biçimleri, beslenme davranışları, hamilelik ve çocuk büyütme, doğurganlık ve sağlık davranışları arasında farklılıklar belirlendi. Her iki gruptaki yaşlılarda ekonomik ve cinsel şiddet ile ilgili herhangi bir ifade yer almadı. Yaşlıların yaygın olarak psikolojik şiddete bir yaşlının ise fiziksel şiddete maruz kaldığı saptandı. Doğu/Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki yaşlılardan yedisi, MB'deki yaşlılardan ise üçü psikolojik şiddete maruz kaldığını ifade etti. Yaşlılarda şiddetle mücadelede kültürel özelliklerin hemşireler tarafından göz ardı edilmemesi önerilebilir.Anahtar Sözcükler: Yaşlı, Yaşlılık, Şiddet, Kültür, Purnell'in Kültürel Yeterlilik Modeli

This study aims to compare the violence perceptions and behaviors of the elderly in different cultures. The population of the study is composed of the elderly people residing in a city in the Eastern Anatolia, the Southeastern Anatolia (SA) and the Marmara Region (MR). The study is a qualitative study employing a purposeful sampling method. A total of 30 elderly people from the SA and the Marmara Region were included to the study group. The data were gathered by means of the questions to identify the sociodemographic characteristics, a semi-structured interview form prepared in accordance with `the Purnell Model for Cultural Competence` and the question form consisting of the questions to determine the violence against the elderly. The time of the interviews varied between 60-90 minutes in average and the interviews were performed at the home environment of the elderly. The data were collected through in-depth interviews and by means of recording as well as recordkeeping. The permissions were obtained from the ethics committee and the written and verbal consents were taken from the elderly to be interviewed prior to the study. The data were evaluated by means of Descriptive Analysis Method.The findings were assessed under 12 headings in line with `the Purnell Model for Cultural Competence`, which establishes the conceptual framework of the study. The findings revealed that both groups similarly adopted the view that man is the head of the family and that women deal with caring whereas men are responsible for making a living for the family as well as the idea that children should take the responsibility of caring for the elderly and that the elderly should be respected and should not work. Moreover, the study found out certain differences in forms of communication, dietary behaviours, pregnancy and child-rearing, fertility and health behaviours between the groups. There was no expression of economic or sexual violence provided by the elderly in both groups. The study revealed that the elderly people were commonly exposed to psychological violence whereas there was an elderly person subjected to physical violence. Seven of the elderly people in the SA and three of the elderly in the MR expressed that they were exposed to psychological violence. In this regard, the study may suggest that nurses should not ignore the cultural characteristics in the fight against violence in elderly. Key Words: Elderly, senescence, violence, culture, Purnell Model for Cultural Competence