1982 Anayasası`nda olağanüstü hal rejimleri

Abstract

ÖZET Olağanüstü Hal Rejimleri, hukuki planda kalınarak, kısaca; Anayasa ve buna ilişkin kanunlarla kabul edilen, istisnai, hukuki ve kanuni bir rejim olarak tanımlanabilir. Olağanüstü hal durumları, devletin karşılaşabileceği `istisnai`, `beklenmeyen` hallerdir. Olağanüstü hallerde, Yürütme Organı'nın hızlı bir şekilde hareket edebilmesi ve kriz halini ortadan kaldırabilmesi için istisnai yetkilere ihtiyacı vardır. Batı demokrasilerine uygun olarak, olağanüstü hallerde ve buhranlı dönemlerde Yürütme Organı'na bu yetkiler verilmelidir. 1982 Anayasası'na gelinceye kadar, önceki Anayasalarımızda, olağanüstü hal rejimleri, Anayasa planında ciddi mânada düzenlenmiş değillerdir. 1982 Anayasası'nda, Anayasa çerçevesinde olağanüstü hal rejimleri detaylı olarak düzenlenmiştir. Anayasa, tabii afet, tehlikeli salgın hastalıkları ve ağır ekonomik bunalım hallerini, şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması durumlarını, olağanüstü hal sebepleri olarak saymıştır. Türkiye'nin de taraf olduğu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, olağanüstü hallerde ve kriz durumlarında, bazı istisnai tedbirler alınabileceğini 15. Maddesinde hükme bağlamıştır. Bu maddede, `Dokunulmaz Haklar` diye isimlendirilen, yaşama hakkı (md. 2); işkence yasağı (md. 3); kölelik ve kulluk yasağı (md. 4/1 ) ve suç ve cezada geçmişe yürümezlik (md. 7) ilkeleri koruma altına alınmıştır. Sonuç olarak kısaca, şunu söyleyebiliriz. Olağanüstü hallerde ve kriz durumlarında Yürütme Organı'na yetki vermekten çekinilmemelidir. Kuvvetli bir siyasi ve hukuki denetim mekanizması sağlanarak, muhtemel keyfilikler önlenmelidir.

VI ABSTRACT Extraordinary state Regimes can be described as the exceptional, legal and lawful regime which is accepted by the constitution and by laws that are related to this. Extraordinary state postures are the exceptional pastures that goverment can meet. In the extraordinary pastures, Executive Organ needs exceptional authorities to move rapidly and to eliminate the crisis. Convenient to west democracies the Executive organ should be given these authorities on the extraordinary state and critical periods. Up to the 1982 constitution extraordinary state Regimes haven't been organized seriously in the previous constitutions. In the 1982 constitution, in the circle of constitution, extraordinary state regimes are organized in detail. According to the constitution natural colamity, dangerous epidemic discover and serious economic crisis, spreading of violence and spoiling of law order are extraordinary state reasons. The fact of taking some exceptional precoutions in the extraordinary sate and crisis has been connected to the rule by the Europe declaration of the rights of man in the 15.th article. By this article, right of living, prohibition of torture, prohibition of slavery, conjecture of innocence that all are called right of Immunes are taken under protection. As a result, we can say that it shouldn't be hesitated to give authority to the Executive organ on the extraordinary states and crisis. By securing a powerful political and legal control mechanism, possible arbitries should be avoided.