Üretim planlamasında doğrusal programlamanın kullanılması ve Azerbaycan`da bir sanayi işletmesinde uygulanması

Abstract

ÖZET. Kalite ve verimliliğin, rekabet edebilme açısından önceki dönemlere göre günümüzde giderek artan büyük bir önem kazanması üretim yönetiminin önemini artırmış, boyutlarını genişletmiştir. Mal ve hizmet üreten her işletme, amaçlarını gerçekleştirmek için yapmış olduğu üretim planları üretim yönetiminin önemli konularından birini oluşturur. Üretim planının etkin olması için kaynakların optimum düzeyde kullanılması gerekmektedir. Optimum düzeyi sağlamak için etkin yöntem olan Doğrusal Programlama metodu, sınırlayıcı şartlar adı verilen doğrusal veya eşitsizlikler grubu ile birlikte amaç denklemi adı verilen değişkenlerin doğrusal bir fonksiyonunu maksimize veya minimize etmeyi gerektirmektedir. Eldeki kaynaklar içinde en iyi alternatifin nitelenmesi veya belli sınırlamalar içinde amacın en iyi şekilde yerine getirilmesi olarak nitelendirilen optimizasyon esas iki ana kavramdadır; 1.Teknik Sınırlamalar, 2.Ekonomik Amaç. Bu iki durum matematiksel olarak doğrusal fonksiyonlarla ortaya konduğunda problem Doğrusal Programlama ile çözümlenir. Bu çalışmada Doğrusal Programlamayı, Azerbaycan'da Baku Klima Üretim Birliğinin Baku Beyaz Eşya Fabrikasında üretim planlamasının hazırlanmasında kullandım. Doğrusal Programlamamodeli işletme için kurulmuş, çözümlenmesi ise QSB (Quantitative System for Business) adlı paket program ile yapılmıştır. Bu çalışmada veri olarak, bir birim malın maliyeti, hammadde, yarı mamul maliyeti ve bir birim malın üretim süresi vs. kullanılmış ve çeşitli varsayımlar yapılmıştır. Maliyet ve kar olayı değişken olduğundan, ürün bileşimi ve karlar zamanla değişe bilir. Ancak bu değişiklikler anında modele girerek her zaman doğru sonuçların alınması yönünden, çalışmanın kalıcı olduğu söylenebilir.

m ABSTRACT Production Management has gained great significance and become an important major with its widening dimensions in management science. The reason behind this is the rising importance of quality and productivity with respect to competition. To reach their goals, firms make production plans and these plans constitute one important aspect of Production Management. However, optimum use of resources is needed for providing a firm with efficient production plans. The most efficient technique to reach the optimum level is Linear Programming method. This method requires that linear group or group of inequalities, also called limitations, be maximised or minimised with the function of variables or the objective function, in other words. Optimisation, which is defined as determining the best alternative among existing resources cr fulfilling the goal in limitations, is indeed derived from two concepts: 1- Technical Limitations 2- Economic Objective When these two states are expressed mathematically with linear functions, the problem is solved via Linear Programming. In this study, Linear Programming is applied to the production planning case of Bakkonditioner Scientific Production Union's `Baku Domestic Machine Plant` in Azerbaijan. A linear programming model has been developed for the above-mentioned firm whereas the solution process has been conducted via the computer program QSB-Quantitative System for Business. In this study, data used were unit cost of goods, raw material, cost of goods in production process and time required to produce each unit of goods, etc. In addition to this data set, several hypotheses were made. Since the cost and profit are changeable, the product composition and profit may change over time. However, these changes will immediately enter into the model, as always, and produce correct results hence prove the accuracy of the study.