Yatırım projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesinde gölge fiyatların önemi ve uygulaması

Abstract

ÖZET Yatırım kavramı çeşitli şekillerde tanımlanır. İşletme biliminde ise yatırım; belirli dönemlerde üretilecek mal ve hizmetler için yapılacak harcamalardır, işletmeler mevcut üretim düzeyini koruyabilmek için eskiyen fabrika ve teçhizatını yenileme amacından, işçilerinin eğitimini sağlama amacına kadar çeşitli amaçlar için yatırım yapmaktadırlar. Yatırım projesi ise kıt kaynakların ülke ekonomisi yararına uygun olacak şekilde kullanılması çalışmalarıdır. Bu nedenle yatırım projeleri hukuki, ekonomik ve mali yönden incelenir ve bu incelemelerin sonucunda değerlendirilmeye tabii tutularak projenin reddine yada kabulüne karar verilir. Yatırımın gelecekteki başarısı iyi bir yatırım projesine bağlıdır. Yatırım projeleri ekonomik yönden incelenirken, işletmenin kuruluş yeri ve kapasitesi belirlenir, piyasa araştırmaları talep tahmin yöntemleri kullanılarak yapılır. Kurulmasına karar verilen işletmenin yatırım projesi kabul edilirse ekonomik değerlendirmesine geçilir. Yatırım projeleri ticari açıdan ve ulusal ekonomi açısından değerlendirilir. Ticari açıdan değerlendirme yapılırken yatırımcılar özel karlılığı ön planda tutarak değerlendirmede dinamik ve statik yöntemleri kullanmaktadırlar. Bu yöntemlerde piyasa fiyatları yani gerçek fiyatlar kullanılmaktadır. Ulusal ekonomi açısından değerlendirmede ise sosyal karlılık ön planda tutulur. Bu değerlendirme yönteminde ise piyasa fiyatlarının gerçeği yansıtmaması nedeni ile gölge fiyat uygulaması yapılmaktadır. Bu nedenle sosyal karlılık yöntemi az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde önem kazanmaktadır. Gölge fiyatlar sosyal fayda ve maliyetleri en gerçek biçimde yansıtmaktadırlar. Gölge fiyatların hesaplanmasında çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemler arasında en çok OECD ve UNIDO yöntemi kullanılmaktadır.

IV ABSTRACT The concept of investment is defined in different manners.ln management science, investment means the expenditures that are going to be made for the production of goods and services at a period of time. The enterprises make investment for various aims to survivi their current production level by renewing old machinery and eguiment, and by training morkers. The investment project is to make working of the scarce sources and to use them suitably for benefits of the country's economyb For this reason investment projects are examined in legal, economic, technical and financial aspects and after completing of this examination they are evaluated as to be accepted or not. The future success of the investment depends on a perfect investment project. When investment projects are examined in an economic scale, fondutatin place and capacity of the enterprise can be designated; market researches are being made by using the demand forecast methods. If the investment project of the enterprise which is going to be establishing is being accepted, then economic evaluation phase can be started up. Investment projects are evaluated in the two ways of commercial and national economy. In commercial way, the investors look at its special profit, they use dynamic and static methods in evaluation. In these methods market prices (real prices) are used. In the evaluatino of the national economy, social profit becomes to the first scene. In this kind of evaluation because the market prices are not showing the reality shadow prices are being applied for the reason, social profitable method is becoming important in the developing social utility and costs in a wery realistic way. Various methods heva been developed in calculating the shadow prices. Among these methods OECD and UNIDO methods are being used widespreadly.