Saz şiirinde Bektaşi terimleri

Abstract

Ill ÖZET Halk Bilimi alanında yapılan çalışmalarda bir veya iki metin üzerinde inceleme yaparak çeşitli sonuçlara varmaya çalışan araştırmacılar olmuştur. Özellikle bir grup kimliği incelenirken az sayıda metinle sonuca ulaşma yoluna gidilmiştir. Halbuki bir grup incelenirken sadece metin değil aynı zamanda çevre şartlan; yani grubun yaşayışı, adetleri, gelenekleri, inançları da göz önünde bulundurulmalıdır. Aşıklarımız incelenirken onların belli bir gruba intisabı aranmış ve onlara o grubun kimliği yüklenmek istenmiştir. 16. yüzyıldan günümüze bütün sazşairlerimize araştırmacılar tarafından bir kimlik arayışı olmuştur. Aşıklarımız incelenirken yaşadıkları dönem, idari ve mali durum, inanç özgürlüğü hepsi düşünülmelidir. Aşıklarımız bir şiirine bakılarak çeşitli tarikatlara intisap ettirilmiştir. Bu tarikatların başında Bektaşilik vardır. Çalışmamızda, 16. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında yaşamış, en çok tanınan ve söz sahibi olan sazşairlerimize yer verdik. Bu şairlerimizde Bektaşilik unsurlarını ararken aynı terimin hangi anlamlarda kullanıldığını ve tarikatla bağlantısı olup olmadığını da inceledik. Ayrıca Bektaşi olduğu bilinen aşıklarımızdan da bu terimlere destek amacıyla dipnotlarda örnekler verdik. İşte bir aşığın Bektaşi olup olmadığına bir şiirine bakarak değil; eserlerinin tümünü inceleyerek ve yaşadığı dönemi düşünerek karar vermeliyiz. Çalışmamızda aşıklarımızın şiirlerinde Bektaşilik unsurlarını ve zaman zaman diğer tarikatların unsurlarını bulduk. Ancak bu tamamen bir intisabiyetin göstergesi olmamıştır. Bu unsurlar intisabiyetten ziyade tarikatlara duyulan bir saygının tezahürü mahiyetinde kalmıştır.

IV ABSTRACT There have been some resarchers who try to get various results by studying one or two texts in the studies on Folklore, especially, while examining an idendity of a group. As our our bards are being examined, their devotion to a certain group are investigated. While our bards are being examined, the period in which they lived, the financial and administrative condition and freedom of belief must all be considered. The bards are classified into various dervish orders with regard to their poems. The Bektashi dervish order is the one that leads among these. In our study, we dealt the most notable and dominant bards of us who lived among sixteenth and twentieth centuries. While looking for the principles of Bektashi, we looked over in which senses the term was used and if it has anything to do with the dervish orders. Besides, we gave examples from the bards known as Bektashi in deepnotes with a view to support these terms. We should decide if a bard is Bektashi, by examining all his works and comtemplating his period, not considering one of his poems. In our study, We found the principles of Bektashi in our bards' poems and sometimes the principles of other dervish orders. Yet, this has not been completely the sign of a devotion. These principles are the expression of respect towards dervish orders much more than devotion.