İleri üretim teknolojilerinde bölümsel faaliyete dayalı maliyetleme

Abstract

ÖZET Son yıllarda rekabet koşullarında yaşanan değişmeler karşısında işletmelerin rekabet üstünlüğü elde edebilmesi ya da mevcut durumlarını sürdürebilmesi için üretim teknolojilerinin gelişmesine neden olan faktörleri gözlemlemeli ve gerekli düzenlemeleri kendi bünyelerinde gerçekleştirmeleri gerekmektedir. İşletmelerin büyük ölçüde üretim sistemlerini modernleştirmeleri, teknolojiyi yoğun olarak kullanmaları ve yeni üretim sistemlerini benimsemeleri, küresel rekabet ortamında başarılı olmalarına yeterli olmamıştır. Yapılan araştırmalar sonucu, işletmelerin başarısızlık nedeni olarak, mevcut maliyet muhasebesi sistemlerinin ileri üretim sistemlerinde yetersiz kaldığı ve yanlış kararlara neden olan maliyet bilgisi ürettiği saptanmıştır. Çünkü, ileri üretim sistemleri mamul şeklini geliştirirken, üretilen mamullerin maliyet yapısını, maliyet tespit etme yöntemlerini ve buna bağlı olarak maliyet dağıtımını da etkilemektedir. Son yıllarda geleneksel maliyet muhasebesi sistemlerinin, ileri üretim sistemleri karşısındaki yetersizliklerini ve karşılaşılan sorunları ortadan kaldırmak için yeni yaklaşımlar üzerinde çalışılmış ve pek çok yeni yaklaşım ortaya atılmıştır. Bu yaklaşımlardan en çok tartışılan ve üzerinde durulan ise FDM ve onun bir adım geliştirilmiş hali olan BFDM'dir. Faaliyete Dayalı Maliyetleme, mamul maliyetini daha doğru belirleme çabasının yanı sıra, aynı zamanda faaliyetlerle ilgili daha detaylı bilgi sağlayarak, işletme yönetimini destekleyen bir araç olmaktadır. Tüm bunlara karşılık Faaliyete Dayalı Maliyetleme çok karmaşık olduğu ve uygulamasının zor olabileceği konularında eleştirilmektedir. Bilgisayarların etkin olarak kullanıldığı günümüz işletmelerinde, sistemin bilgisayar destekli olarak kullanılması ile teknik açıdan bu noktadaki eksikliği giderilebilir. Bölümsel Faaliyete Dayalı Maliyetleme ise Faaliyete Dayalı Maliyetleme Sisteminin eksikliklerini tamamlamaktadır. Faaliyete Dayalı Maliyetleme geleneksel maliyet sistemlerinden çok farklı olmasından dolayı, bu sistemi önerenlerin beklediğinden daha az başarılı olmuştur. Bölümsel Faaliyete Dayalı Maliyetleme, Faaliyete Dayalı Maliyetlemenin sağladığı bilgilere ek pek çok yeni bilgiler ve avantaj sağlamaktadır. Bölümsel faaliyete dayalı maliyetleme, geleneksel maliyet sisteminin esasını değiştirmeden ortadan kaldıran ve Faaliyete Dayalı maliyetlemenin eksikliklerini tamamlayan yeni bir yaklaşım olarak işletmelere eski maliyet sistemlerinin yenilenmesinde ve iyileştirilmesinde yeni bir adım olabilecektir.

ABSTRACT In order to acquire competitive advantage or sustain their present condition, the corporations should observe the factors that cause technological developments and carry out the necessary actions, within their own structures, as a response to the changes witnessed in the competitive enviroment over the past years. That the corporations modernized their manufacturing systems to a grea extent, used technology intensely and accepted, new manufacturing systems did not suffice for them to succeed in the global competitive enviroment. As a result of the research done, one of the failure reasons of corporations was found to be the insufficiency of Ihe preseni cost accounting sysytems in advanced manufacturing systems and cost information leading to wrong decisions produced by them. This is because advanced manufacturing systems, developing while the form of the product, affect the cost structure of products produced, the methods of cost determining and the distribution of costs. Over the past years, in order to remove, the insufficiencies of traditional cost accounting systems against advanced manufacturing systems new approaches have been worked upon and many new approaches suggested. Of these approaches, the most argued and emphasized ones are Activity Based Costing (ABC) and Departmental ABC, which is one step modified form of the previous. As well as being an effort to determine the cost of the product correctly, Activity Based Costing is also a means to suppor the corporate management by providing more detailed information about the activities. Despite all these,, Activity Based Costing is criticised in that it is too complicated and might be difficult to implement. İn the corporations of today where computers are used efficiently, using computer aided ABC systems can remove this shortcoming technically. In another respect, Departmental ABC can also complete the deficiencies existing within ABC. Because of the reason that ABC is quite different from the traditional costing systems, its success has been less than expected by the system's supperters. Nevertheless, Departmental ABC provides much more new information and advantages in addition to ones presented by ABC. As being a new approach, which removes the traditional costing system without changing its essentials and completes the shortcomings of ABC, Departmental ABC can possibly be a new step for firms in renewing and improving their current costing system.