İşletmelerin sosyal sorumlulukları kapsamında biodizel-dizel yakıt seçimine ilişkin bir uygulama

Abstract

ÖZET Günümüz organizasyonlarında kar elde etmek `ve varlıklarım sürdürme amaçlan yanımda, toplumsal fayda sağlama faktörü ön planda değerlendirilmeye başlanmıştır. Toplumsal fayda kavramı içinde, sosyal sorumluluklar ve sürdürülebilir kalkınma bağlamında işletmelerin kurulması ve faaliyette bulunması zorunlu hale gelmektedir. İşletmelerin sosyal sorumlulukları bağlamında, karlılık ile birlikte üretim yöntemleri açısından doğal çevreye zarar vermeyen ürün alternatifleri ortaya konulmalıdır. Bu amaçla, çevreye duyarlı alternatif enerji kaynaklarından biodizelin petrol kökenli dizel ile karşılaştırılması yapılmış, karar analizi uygulamasıyla üstün ve zayıf yönleri değerlendirilmiştir. Biodizel- dizel yakıtlar belirlenen sekiz ana, yirmi dokuz alt kriter açısından, Analitik Hiyerarşi Prosesi(AHP) ile Expert Choice programı yardımıyla karşılaştırması yapılmıştır. Ulaşılan karşılaştırma sonuçlan ışığında, biodizel yakıtın %57.5, dizel yakıtın ise %42.5 tercih edilirlik yüzdesi bulunmuştur. Yapılan duyarlılık analizleri sonucunda, değerlendirilen sekiz kriterin tercih ağırlıklarında olabilecek muhtemel değişikliklerin bulunan %15'lik nihai farkı ne düzeyde etkileyebileceği değerlendirilmiş, karar verme yüzdesinde maksimum %1.9' hık dizel aleyhine değişim görülmüştür. Dolayısıyla biodizel yakıtın dizel yakıta nazaran %15 oranında tercih edilebilir bir yatırım ürünü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Biodizelin üretimde kullanımı, işletmelerin maliyetlerini azaltması bakımından rekabet gücü elde etmesi, istihdam olanaklarını artırarak ülke ekonomisine katkıda bulunması, hissedarların beklentilerini karşılaması ve ekolojik dengeye minimum düzeyde zarar vermesi nedenleriyle birçok açıdan işletmelerin sosyal sorumluluklarım yerine getirmelerine katkıda bulunacaktır.

VI ABSTRACT The factor of granting social benefits is begun to be assessed in the main frame in the current organisations, besides geting profits and surviving goals. Organisations establishing and functioning become compulsory for the maintainable development through the social benefit statement. The product alternatives should be figured out which are contrubution to directly the healing of environment, by the view of profitness and produced materials, regarding with the social responsibilities of organisations. For this reason, biodiesel which is an environment-sensitive alternative energy source, and petrolium orgined diesel are compared and the advantages and disadventages are assessed by implementing the decision analysis. Biodiesel and diesel are compared in terms of eight main and twentynine sub- criteria by using the Process of Analitic Hierarchy(PAH) and Expert Chouce software. In the light of the cof the comparing results, 57.5% biodiesel and 42.5% diesel prefering rates are found, through the eight main criteria and twentynine sub-criteria. In the sensitivity analysis, how possible changes in the preferation weight will effect the 15% final differencies are assessed, 1.9% change is seen in the decision making percentage for the non benefit of diesel. Therefore, it is accepted that biodiesel is 15% more preferable investing product over diesel. The usage of biodiesel in production will provide organizations such benefits as the minimization of operating and production costs, increase job opportunities, meeting expectations of shareholders, and minirnazing the harm to the ecologic environment, which will help them to meet their social responsibilities. VI