Türev finansal ürünlerin vergilendirilmesi ve Türkiye örneği

Abstract

1970'lerden sonra piyasalar hızlı bir değişim süreci içerisine girmiştir. Bu dönemde ulusal ve uluslararası mali piyasalar üzerindeki sınırlamalar azalırken eş za manii olarak ulusal piyasalar ve uluslar arası gelişmelerden daha da fazla etkilenmeye başlamışlardır. Özellikler Bretton Woods sisteminin yıkılışı piyasalardaki dalgalanmaları art tırmış bu gelişme ise finans piyasalarında para ve faiz oram dalgalanmalarım da berabe rinde getirmiştir. Bu gelişme ise piyasa aktörlerini riskten korunma arayışlarına itmiş neticede çalışmamızın konusunu oluşturan türev finansal ürünler çeşitlenerek gelişmeye başlamıştır. Türev finansal ürün mal fiyatlarına, dövize, faize ve borsa endeksine dayalı finansal ürünlerdir. Bu ürünler organize borsalarda işlem görebildikleri gibi bankalarla müşterileri arasında da işlem görebilen ürünlerdir. Forward, futures, opsiyon ve swap işlemleri en çok bilinen türev ürünleridir. Başlangıçta riskten korunma aracı olarak ortaya çıkmışlarsa da zaman içinde kar elde etme ve kar fırsatları yaratma amacma(spekülatif) yönelik olarak da kullanılmaya başlanmışlardır. Ülkemizde ise geçmişleri oldukça yenidir.Daha çok bankalar tarafından kullanılmaktadırlar. Yeni olmaları hukuki boyutları ve vergi hukuku açısından bazı tartışmaları beraberinde getirmektedir. Özellikler bu alanda yasal ve vergisel alanda önemli boşluklar bulunmaktadır. Vergi mevzuatımızda swap, future ve forward sözleşmeleri ile yapılan işlemler arbitraj işlemi kabul edilmekte bu nedenle de vergisel açıdan istisna kapsamına alınmaktadırlar. Bu nedenle de önemli miktarda vergi ziyaı oluşmaktadır.

There were a lot of economical ewents have been lived after the second World war. One and most of these economical event is the finishing of Bretton Woods system. This system was a riskless system. After the Bretton Woods system had being lived a lot of and new rate and financial risks. These risks had created a lot of risk management systems and enstrumants. Since the beginning of the 1980's economic agents, firms and markets have faced a lot of financial risks more than ever due to highly volatılıtıe interest and exchange rates caused by certain factors such as liberalisation and deregulation activities undertaken by different government and also by the external economic shocks (like the oil crisis). Thats way the development of financial instruments to enable market participants to hedge against these risks was an unescapable necessity. These enstruments are generally known as financial derivatives and used for risk management obtaining finance and lower costs and/or receiving higher financial returns on inwestment. Financial forward, future, option and swap contracts are the four major instruments utilised in this respect. The Turkish tax law and general law system doesn't provide a detailed regulation for financial derivative securities. Though these instruments are well known in terms of their economic functions in the relevant literature in Turkish this not the case for the legal field in Turkey. Thus this study attempts yo investigate the derivatives reparding their legal aspects particularly in the connext of taxation within Turkish tax law and general law system. Turkish code of obligations provides the freedom of being a party of any contract there fore it can be suggested that there is also no legal limitation for derivative contracts. İn this respect the general provisions of the Code of obligations and commercial code can also be applicable on these types of contracts in addition some provisions of this legislation for foreign Exchange banking and capital markets caan be deemed within the scope of relevant regulation. Forward and future contracts are the similar to sales contracts and there fore both parties obliged to fulfill their respective obligations to the other party. A swap contract is a mixed contract and resembles barter or loan agrrements.