İbn-i Haldun`un iktisadi ve mali düşünceleri

Abstract

BN- HALDUN'UN KT SAD VE MAL DÜŞÜNCELERErtuğrul YILDIRIMÖZETbn-i Haldun, çok yönlü bir ilim adamı olup, düşünceleri ile gerek slamdünyasında, gerek dünya düşünce tarihinde önemli bir konuma sahiptir. DüşünceleriMukaddime isimli eserinde yer almakta olup, bu eserle meşhur olmuştur. Bu eser tarih,sosyoloji, eğitim, ilahiyat, felsefe, iktisat, maliye, toplumsallaşma, devletlerin kuruluşuve yıkılışı, coğrafyanın insanlar üzerindeki etkileri gibi konuları ihtiva etmektedir.Ayırıcı vasfı, yaşadığı döneme göre olayları bilimsel yöntemlerle ele alması,sebep-sonuç bağlamında değerlendirmesidir. Çok yönlü bir kişilik olmasına rağmen,daha çok bir tarihçi ve sosyolog olarak değerlendirilmiş, bu alanlarda araştırmalara konuolmuştur.Yüksek lisans tezi olarak sunduğum bu çalışmada, onun ihmal edilmiş biryönü, iktisadi ve mali düşüncelerinin analizi yapılmaya çalışılmıştır. bn-i Halduntoplumları incelerken, toplumsal yapıların oluşmasında ekonomik bazı aktörlerin roloynadığını görmüş, bunlarla ilgili olarak iktisadi görüşler öne sürmüştür. Öne sürdüğübu iktisadi görüşleri ile sonradan batılı iktisatçılar tarafından ortaya atılan pek çokiktisadi düşüncenin de öncüsü konumuna yükselmiştir. ş bölümü, uzmanlaşma, emek,nüfus, devletin ekonomideki rolü, ekonomik buhranlar, kamu maliyesi gibi konulardaöne sürdüğü düşünceleri, onu kendisinden sonra gelen iktisatçıların öncüsü yapmıştır.Genel olarak ekonomik özgürlükleri savunmuş, kamu müdahalelerine karşı çıkmış, bugünkü ifadesiyle serbest piyasa ekonomisini ön görmüştür.Bu çalışmada, eserinde dağınık bir şekilde yer alan iktisadi ve malidüşünceleri derli toplu bir şekilde sunulmuş, iktisadi düşünceleri ile kendisinden sonragelen iktisatçıların düşünceleri arasında karşılaştırmalar yapılmış, bu yolladüşüncelerindeki iktisadilik boyutu ve öncü konumunun daha iyi gösterilmesihedeflenmiştir. Düşüncelerinin bugün için geçerliliği ve iktisadi düşünce alanında hanginoktada bulunduğu sorularına cevap aranmıştır

ECONOMIC AND FISCAL THOUGHTS OF BN- HALDUNErtuğrul YILDIRIMABSTRACTbn-i Haldun, studied in many fields, has a significant place in both themuslim world and the history of world thought. He has been famous with the book of?Mukaddime? that contains his thoughts. That work contains subjects such as history,sociology, education, theology, philosophy, economics, public finance, socialization,foundation and ruin of states, the effects of geography on people.His distinctive quality is that his handling issues with respect ofsciencetific methods and evaulating them regarding reason-result relationship. Althoughhe studied in many fields, he has been mostly thought as historian and sociologist andhis studies on these fields have been subject of researchs after him.In this study I present as master thesis, it is dealt with analysis of hiseconomic and fiscal thoughts, a neglected way of him. While bn-i Haldun wasexamining societies, he saw some economic actors taking place in formation of socialstructures and he presented economic thoughts about these. With these economicthoughts he became pionner of many of economic doctrines that later presented bywestern economists. His thoughts on subjects such as division of labour, specialization,labour, population, the role of state in economy, economic recession, puplic financemade him pioneer of economists coming after him. In general he supported economicliberalization, objected to government interfereces, he foresaw free market economy intoday?s expression.In this study, his economic and fiscal thoughts which are disordered arepresented orderly, his economic thoughts are compared with those of thoughts ofeconomics coming after him, by this way it is aimed to indicate economical dimensionof his thoughts and his pioneer position better.The validity of his thoughts in presentand his place in economic thought are questioned.