The theme of mysticism in literary reception: A comparative analysis of Aldous Huxley`s Time Must Have a stop and Peyami Safa`s Matmazel Noraliya`nin Koltuğu

Abstract

Aldous Huxley'nin 1944 yılında yayımlanan Time Must Have a Stop romanı yazarın kariyerindeki son dönem olan mistizminin edebi kanıtıdır. Aynı şekilde, Peyami Safa'nın 1949'da yayımlanan Matmazel Noraliya Koltuğu'da yazarın mistizme eğilimini sergileyen ilk romanıdır. Safa'nın romanındaki bazı tümceler romanını yazmadan önce Huxley'nin romanının okuduğunu kanıtlamaktadır. Bu tezin amacı Peyami Safa'nın Huxley'nin romanını nasıl alımladığını ve aynı temayı romanına nasıl yansıttığını ortaya koymaktır.İlk bölüm hipotezlerin üzerine kurulduğu yöntemlemenin kuramsal altyapısını içermektedir. Öncüleri Hans Robert Jauss ve Wolfgang Iser olan Konstanz Okulu'nun alımlama kuramı tasvir edilmektedir. Jauss'un ?beklentiler ufku? ve Iser'ın ?üstü kapalı okuyucu?su bu tezin temel aldığı kavramlandırmalardır.Ayrıca bu bölüm yazarların Avrupa'daki edebi akımları alımlamasının ve bu dönemdeki romanların ana temalarının yanısıra, Türk romanının ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından başlayarak 1980'e kadarki gelişiminin kısa bir tasvirini içermektedir.İkinci bölüm mistisizm kavramının başlangıcından bugünkü algılanışına değin tarihselliğinin yanısıra Aldous Huxley'nin Time Must Have a Stop ve Peyami Safa'nın Matmazel Noraliya'nın Koltuğu eserlerinin karşılaştırılmasını içermektedir. Safa'nın Huxley'nin romanını alımlayışını oluşturan ana yönler incelenmiştir. Her iki romanın ana tezleri karşılaştırılmıştır. Ayrıca yapısal öğeler de incelemiştir ve bu anlamda her iki romanın da anlatım teknikleri karşılaştırılmıştır.Sonuç kısmında ise, Konstanz Okulu'nun alımlama kuramı kullanılarak, Safa'nın Huxley'nin Time Must Have a Stop eserini okuduktan sonar mistizmi Matmazel Noraliya'nın Koltuğu'nda nasıl işlediği ve bağlamlaştırdığı ortaya konulmuştur.

Aldous Huxley?s Time Must Have a Stop, which was published in 1944, is the literary manifestation of his mysticism which is the last phase of his career. Likewise Peyami Safa?s Matmazel Noraliya?nın Koltuğu (Mademoiselle Noraliya?s Armchair) which was published in 1949 is the first novel of the writer which depicts his tendency to mysticism. Some phrases in Safa?s novel prove that he had read Huxley?s novel before ho wrote his novel. The aim of the present thesis is to reveal how Peyami Safa received Huxley?s novel and how he reflected the same theme in his novel.The first chapter consists of the theoretical background of the methodology upon which the hypotheses are founded. The reception theory of Constance School of which major exponents of the school are Hans Robert Jauss and Wolfgang Iser is described. Jauss?s ?horizon of expectations? and Iser?s ?implied reader? are the basic conceptions for the present thesis. Also it consists of description of the development of Turkish novel beginning from the second half of the nineteenth century till 1980 along with the writers? reception of European literary movements and main themes in this period as well as the historicity of the conception of mysticism beginning from the origin of the term until how it is perceived today.The second chapter consists of the comparison of Aldous Huxley?s Time Must Have a Stop and Peyami Safa?s Matmazel Noraliya?nın Koltuğu. The major aspects which constitute Safa?s reception of Huxley?s novel have been analysed. Main theses of both novels have been compared. Structural elements have been examined as well and in this respect the narration techniques of both novelists have been compared.In the conclusion part, using the reception theory of Constance school, how Safa employed and contextualised mysticism in Matmazel Noraliya?nın Koltuğu after his reading of Huxley?s Time Must Have a Stop has been revealed.